Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde yürütülen yeniden inşa çalışmalarına ilişkin son durumu paylaştı. Bakan Kurum, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada “Asrın İnşası’nda 350 bin konut tamam. 11 ilimizde mutlu sona çok az kaldı.” ifadelerini kullandı. Böylece, depremin ardından başlatılan büyük konut seferberliğinde gelinen nokta resmi olarak duyurulmuş oldu.
6 Şubat 2023 depremlerinin ardından 45’inci günde ilk temellerin atılmasıyla başlayan inşa süreci, bakanlık koordinasyonunda Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, İLBANK ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü eliyle yürütülüyor. Deprem bölgesinde 11 ilde 174 ayrı alanda, binlerce şantiyede, yüz binlerce mimar, mühendis ve işçinin görev aldığı büyük bir yeniden inşa çalışması sürüyor. Bakan Kurum’un paylaştığı bilgilere göre, geçtiğimiz günlerde Adıyaman’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla düzenlenen “Memleket Aşkıyla 350 Bin Yuva Tamam” töreniyle birlikte önemli bir eşik aşıldı. Bu törende 36 bin 884 konut, 3 bin 282 iş yeri ve 5 bin 176 köy evi hak sahiplerine teslim edildi. Böylece deprem bölgesi genelinde şu ana kadar teslim edilen bağımsız bölüm sayısı 286 bin 708’i konut, 12 bin 189’u iş yeri ve 51 bin 281’i köy evi olmak üzere toplam 350 bin 178’e ulaştı.
Bakan Murat Kurum, yıl sonu hedefini de açıkladı. Buna göre deprem bölgesinde teslim edilecek bağımsız bölüm sayısı, yıl bitmeden 358 bin 859’u konut, 31 bin 307’si iş yeri, 62 bin 817’si köy evi olmak üzere toplam 452 bin 983’e çıkacak. Bu rakamlarla birlikte bakanlığın “asrın inşa seferberliği” olarak tanımladığı sürecin ana gövdesi tamamlanmış olacak. Kurum, paylaşımında, “Türkiye’nin en büyük şantiyeleri uydu kentlere dönüyor.” ifadesiyle özellikle Malatya, Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’daki büyük yerleşim alanlarına dikkat çekti.
Depremde en ağır hasarı gören kentlerden Malatya’da Yeşilyurt ilçesine bağlı İkizce Mahallesi, büyük bir şantiye sahası olarak öne çıkıyor. Burada milyonlarca metrekarelik alanda on binlerce konut ve iş yerinin yapımı tamamlanma aşamasına geldi. Benzer şekilde Adıyaman’ın İndere bölgesinde de geniş bir alanda yeni konut bölgeleri ve ticari alanlar inşa ediliyor. Hatay’ın Antakya ilçesine bağlı Dikmece Mahallesi de deprem bölgesinin en büyük projelerinden birine ev sahipliği yapıyor. Bu alanlarda yükselen yeni yerleşimler, daha dayanıklı ve modern kentler olarak tasarlanıyor.
Bakan Kurum, sadece konut ve iş yerlerinin değil, şehirlerin kalbi sayılan çarşıların, tarihi meydanların ve simge camilerin de yeniden ayağa kaldırıldığını vurguladı. Hatay’da Habib-i Neccar Camii ve Uzun Çarşı’nın, Malatya’da Şire Pazarı ve bakırcıların, Kahramanmaraş’ta tarihi çarşıların, Adıyaman’da ise Ulu Camii çevresinin ve meydan düzenlemelerinin projelendirildiğini ve inşa sürecinin devam ettiğini belirtti. Bu çalışmalarla birlikte, depremde ağır hasar alan şehir merkezlerinin hem ticari hem de tarihi kimlikleriyle yeniden canlandırılması hedefleniyor.
Deprem bölgesinde en önemli başlıklardan biri de köylerdeki dönüşüm. Köylerde yaşayan vatandaşlar için modern, sağlam ve tek katlı köy evleri yapılıyor. Bugüne kadar 51 binden fazla köy evinin teslim edildiği, 2025 yılı sonunda bu sayının 62 bin 817’ye ulaşmasının planlandığı ifade ediliyor. Hatay’ın Kumlu ilçesinde kurulan yeni yerleşim bölgesi, bakanlığa göre Türkiye’nin ilk “kırsal uydu kenti” olarak tanımlanıyor. Burada Reyhanlı ve Antakya ilçeleriyle birlikte çok sayıda köyde evi yıkılan ya da ağır hasar alan vatandaşlar için yüzlerce köy evi inşa edildi.
Depremin en çok zedelediği alanlardan biri olan altyapı da yeniden yapılıyor. Bakanlık, deprem bölgesinde toplam 11 bin kilometrelik alanda, Türkiye’nin çevre uzunluğuna eş değer bir altyapı çalışması yürütüldüğünü bildiriyor. İçme suyu, kanalizasyon ve yağmur suyu hatları baştan sona yenileniyor. Hatay’ın Defne ilçesinde İLBANK, Emlak Konut ve yerel yönetim iş birliğiyle ileri biyolojik arıtma tesisi ve büyük bir atık su tüneli inşa ediliyor. Bu tünelin tamamlanmasıyla hem yeni konut alanlarının hem de mevcut yerleşimlerin atık sularının arıtılması, Asi Nehri’nin kirlenme sorununun azaltılması ve çevre sağlığının korunması amaçlanıyor.
Murat Kurum’un paylaştığı haritalı infografikte, il il teslim edilen konut, iş yeri ve köy evi sayıları da yer aldı. Adana’dan Osmaniye’ye, Gaziantep’ten Şanlıurfa’ya, Kilis’ten Malatya’ya kadar deprem bölgesindeki tüm illerde on binlerce bağımsız bölüm hak sahiplerine ulaştırılmış durumda. Pek çok ilde yıl sonuna kadar hedeflenen konut ve iş yeri sayıları için çalışmalar sürerken, bakanlık bu sürecin tamamını “asrın inşası” olarak tanımlıyor ve depremzedelerin güvenli, dayanıklı ve planlı yeni yerleşimlere taşınmasını öncelikli hedef olarak gösteriyor.
Haber: Abdurrahman REYHANLI
