Uzun süreli telefon, bilgisayar ve tablet kullanımı, dijital göz yorgunluğu (astenopi) şikâyetlerini belirgin şekilde artırıyor. Göz kuruluğu, batma-yanma, sulanma, baş ve boyun ağrısı, ışığa hassasiyet ve geçici bulanık görme en sık bildirilen yakınmalar arasında yer alıyor. Uzmanlar, basit ergonomi ve mola alışkanlıklarıyla şikâyetlerin çoğunun azaltılabileceğini belirtiyor.
Neden oluyor?
-
Azalan kırpma refleksi: Ekrana odaklanınca dakikadaki göz kırpma sayısı yarı yarıya düşüyor; göz yüzeyi daha hızlı kuruyor.
-
Yakın odaklanma yükü: Uzun süre yakın mesafeye bakmak siliyer kaslarda yorgunluğa yol açıyor.
-
Yanlış ergonomi ve aydınlatma: Yüksek parlaklık, ekrandaki yansımalar ve uygunsuz oturuş pozisyonu göz ve boyun kaslarını zorluyor.
Kimler risk altında?
-
Günde 4 saatten fazla ekran karşısında çalışanlar
-
Kuru göz öyküsü olanlar, 40 yaş üzeri ve kontakt lens kullanıcıları
-
Uygunsuz aydınlatma ve yansımanın fazla olduğu ofis ortamları
Korunma: 20-20-20 kuralı ve diğer pratik önlemler
-
20-20-20 kuralı: Her 20 dakikada, 20 saniye, yaklaşık 6 metre uzağa bakın.
-
Bilinçli kırpma: Ekrana bakarken bilinçli olarak daha sık göz kırpmaya çalışın.
-
Ergonomi: Ekranı göz hizasının biraz altına ve yüzünüzden 50–70 cm uzağa konumlandırın; klavyeyi bedeninize yaklaştırın.
-
Parlaklık-yansıma: Ekran parlaklığını ortam ışığına göre ayarlayın; mümkünse yansıma önleyici filtre kullanın.
-
Aydınlatma: Tavan ışığını yumuşatın, ışık kaynağını ekrana doğrudan gelecek şekilde konumlandırmayın.
-
Mola planı: Her saat başı 5 dakikalık kısa yürüyüş veya esneme yapın.
-
Akşam kullanımına dikkat: Gece saatlerinde uzun ekran maruziyetini azaltın; gerekirse mavi ışık filtrelerini tercih edin.
-
Nem desteği: Ortamı nemlendirin; hekim önerisiyle suni gözyaşı damlaları kullanılabilir.
-
Su tüketimi ve uyku: Yeterli sıvı alımı ve düzenli uyku, göz yüzeyi sağlığına katkı sağlar.
-
Çocuklar için sınır: Öğrenim dışında ekran süresini sınırlandırın; 20-20-20 kuralını oyunlaştırarak öğretin.
Ne zaman doktora başvurmalı?
-
Sürekli bulanık görme, çift görme, yoğun ışık hassasiyeti
-
Gözde şiddetli ağrı, kızarıklık veya kalıcı yanma-batma
-
Baş ağrılarının giderek artması, görsel performansta düşüş
Bu durumlarda göz muayenesiyle kırma kusurları, göz kuruluğu ve kas dengesizlikleri değerlendirilmeli; gerekirse kişiye özel gözlük, prizmatik düzeltme veya damla tedavisi planlanmalıdır.
Dijital göz yorgunluğunu tamamen ortadan kaldırmak her zaman mümkün olmasa da, düzenli molalar, doğru ergonomi ve uygun aydınlatma ile şikâyetleri belirgin ölçüde azaltmak mümkün.
