Diz ağrısı; zorlanma, menisküs-bağ yaralanmaları, kireçlenme (osteoartrit), kiloya bağlı yüklenme ya da uygun olmayan ayakkabı-zemin gibi nedenlerle sık görülüyor. Çoğu yeni ağrı birkaç hafta içinde kendiliğinden hafifleyebilir; ancak doğru ilk yardım ve uygun egzersiz süreci hızlandırır.
Evde ilk müdahale (ilk 48–72 saat)
-
Yükü azaltın: Uzun süre ayakta kalmayın, merdiven-çömelme hareketlerini sınırlayın.
-
Buz uygulaması: 15–20 dk, 2–3 saatte bir; cilde doğrudan temas ettirmeyin.
-
Kompresyon ve elevasyon: Elastik bandaj ve bacağı kalp seviyesinden yukarıda tutma şişliği azaltabilir.
-
Ağrı kesiciler: Kısa süreli parasetamol veya (uygunsa) ibuprofen/tablet veya jel. Mide-böbrek-kalp hastalığınız, kan sulandırıcı kullanımı varsa hekime danışın.
Ne zaman doktora?
Aşağıdaki durumlarda beklemeyin:
-
Ağırlık verememe, belirgin şekil bozukluğu, kilitlenme, ani-büyük şişlik
-
Yüksek ateşle birlikte kızarıklık-ısı artışı (enfeksiyon belirtisi olabilir)
-
Birkaç hafta içinde düzelmeyen ağrı
Uzun vadeli çözümler: Egzersiz ve kilo yönetimi
-
Hedefe uygun egzersiz: Quadriceps-hamstring güçlendirme + düşük etkili aerobik (yürüyüş, bisiklet, su içi egzersiz, eliptik). Osteoartritte tüm hastalara terapötik egzersiz önerilir; başlangıçta ağrı bir miktar artabilir, bu normaldir.
-
Kilo kontrolü: Fazla kilonun azaltılması diz eklemine binen yükü düşürür ve ağrıyı azaltır (güçlü öneri). PMC
-
Düzenli fiziksel aktivite hedefi: Haftada 150–300 dk orta şiddette aktivite (ör. tempolu yürüyüş). NCBI
-
Destekleyiciler: Bastonun karşı elde kullanımı ve uygun dizlik bazı hastalarda fonksiyona yardımcı olabilir. PMC
İlaç ve enjeksiyonlar: Kanıt ne diyor?
-
Topikal NSAİİ (ağrı giderici jel): Diz osteoartritinde güçlü şekilde önerilir. Kısa süreli ağızdan NSAİİ, uygun hastada seçenek olabilir.
-
Kortikosteroid enjeksiyonu: Alevlenmede kısa süreli rahatlama sağlayabilir; sık tekrarı önerilmez.
-
Hiyalüronik asit enjeksiyonu: Rutin kullanım önerilmez (AAOS 2021).
-
Takviyeler (glukozamin vb.): Kanıtlar tutarsızdır; hekime danışmadan başlanmamalı. (Genel kılavuz özeti.)
Günlük yaşam için pratik ipuçları
-
Ayakkabı & zemin: Yastıklayıcı tabanlı, destekli ayakkabılar; sert zeminlerde uzun süre ayakta kalmaktan kaçının.
-
Isı-soğuk: Egzersiz öncesi ılık duş/sıcak havlu kasları gevşetebilir; aktivite sonrası buz şişliği azaltır.
-
Kademeli dönüş: Ağrı azaldıkça aktiviteyi kademeli artırın; ani tempo/mesafe artışlarından kaçının.
-
Fizyoterapi: Kişiye özel program, doğru form ve yüklenme planı için faydalıdır. (NICE egzersizi önceliklendirir.)
Uyarı: Diziniz travma sonrası hızla şiştiyse, ateş-kızarıklık varsa, bacağınız uyuşuyor-soğuyorsa, ya da ağrı gece uykudan uyandırıyorsa acil değerlendirme gerektirebilir.
