Fransa’nın 19. ve 20. yüzyıllarda Kuzey Afrika başta olmak üzere birçok İslam coğrafyasındaki sömürge faaliyetleri, arkasında yıkım, katliam ve derin izler bıraktı. “Medeniyet götürme” söylemiyle meşrulaştırılmaya çalışılan bu işgaller, aslında milyonlarca insanın hayatına mal olan büyük trajedilere sahne oldu.
Çad’da 1917 Yılında 400 Âlimin Katli Edildiği İddiası
Fransa’nın 1910’lu yıllarda Orta Afrika'daki Çad üzerindeki askeri kontrolünü güçlendirdiği dönemde yaşandığı iddia edilen bu olay, yerel kaynaklarda ve sözlü tarihte yer alsa da akademik kaynaklarda doğrudan doğrulaması bulunmamaktadır. Buna rağmen Fransız sömürge yönetiminin İslam âlimlerine yönelik baskıları ve dini liderleri hedef alması belgelerle sabittir.
(Kaynak: Yerel tarih anlatıları, sömürge dönemi tanıklıkları)
Cezayir Laghouat Katliamı (1852)
Fransız ordusu 1852 yılında Cezayir’in Laghouat şehrine girdiğinde, şehrin üçte ikilik nüfusunun öldürüldüğü kayıt altına alınmıştır. Fransız tarihçi Benjamin Claude Brower bu katliamı, "modern savaşın ilk soykırımcı örneklerinden biri" olarak tanımlar.
(Kaynak: Benjamin Claude Brower – A Desert Named Peace)
1960–1966 Arası 17 Nükleer Test ve Yüz Binlerce Kurban
Fransa, Cezayir’in Reggane ve In Ekker bölgelerinde toplam 17 nükleer test gerçekleştirdi. Bu testlerin yol açtığı radyasyon felaketinin etkileri hâlâ devam ediyor. Tahminlere göre 27 bin ila 100 bin arasında insan radyasyon kaynaklı ölümlere maruz kaldı.
(Kaynak: ICAN, Le Monde Diplomatique, IAEA, Vincent Jauvert)
Çekilirken Milyonlarca Mayın Döşedi
Fransa, 1962’de Cezayir’den çekildiğinde yaklaşık 11 milyon mayın bıraktı. Bu mayınlar yıllarca sivillerin ölümüne ve sakat kalmasına neden oldu. Birleşmiş Milletler ve Cezayir Savunma Bakanlığı bu mayınların temizlenmesi için hâlâ çalışmalar yürütmektedir.
(Kaynak: UNMAS, Human Rights Watch, Cezayir Savunma Bakanlığı)
132 Yıllık İşgalde Milyonlarca Müslüman Öldürüldü
1830'dan 1962'ye kadar süren işgal döneminde, Fransa’nın Cezayir'de uyguladığı sistematik şiddet sonucunda en az 1.5 milyon insan hayatını kaybetti. Bazı kaynaklar bu sayının 10 milyona kadar çıktığını iddia etmektedir, ancak bu sayı bilimsel çevrelerde tartışmalıdır.
(Kaynaklar: Alistair Horne – A Savage War of Peace, FLN Belgeleri, Raphaëlle Branche)
Diğer Kuzey Afrika Ülkelerindeki Sömürgeler
Fransa sadece Cezayir’i değil;
-
Tunus’u 75 yıl (1881–1956)
-
Fas’ı 44 yıl (1912–1956)
-
Moritanya’yı 56 yıl (1904–1960) süreyle işgal etti.
Bu ülkelerde de kültürel asimilasyon, dil baskısı, ekonomik sömürü ve askeri şiddet hâkimdi.
(Kaynak: Britannica, The Cambridge History of Africa)
Napolyon’un Mısır Seferi: Camilerde Zulüm
1798’de başlayan Mısır Seferi sırasında Fransız askerlerinin camilere girerek büyük saygısızlıklar yaptığı, bazı camileri ahıra çevirdiği, kadınlara tecavüz ettiği yönündeki anlatılar, yerli kaynaklarda yer almaktadır. Bu olaylar Abd al-Rahman al-Jabarti gibi dönemin Müslüman tarihçileri tarafından da kayıt altına alınmıştır.
(Kaynak: Juan Cole – Napoleon’s Egypt, Abd al-Rahman al-Jabarti – Chronicle of the French Occupation)
Günümüzde İslam’a Yönelik Fransız Söylemleri
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “İslam krizde” açıklaması ve bazı Fransız medyasının Peygamberimize yönelik hakaret içerikli yayınları, Fransa’nın geçmişteki sömürgeci zihniyetiyle örtüşen bir çizgi izliyor.
(Kaynak: BBC Türkçe, France 24, Al Jazeera)
Tarih Hatırlatılmalı
Bugün Fransa'nın medeni ve özgürlükçü olduğu iddia edilse de, tarihsel gerçekler farklı bir tablo çizmektedir. Yüz binlerce insanın hayatına mal olan bu karanlık dönemler, unutturulmamalı ve dünya kamuoyunun gündeminde tutulmalıdır.
