İki yılı aşkın duraklamanın ardından Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) sahalardan üretilen ham petrol, Irak Petrol Pazarlama Şirketi’ne (SOMO) teslim edilerek Ceyhan Limanı üzerinden ihraca yönlendirilecek. Anlaşma; Irak federal hükümeti, IKBY ve bölgede faaliyet gösteren uluslararası şirketlerin katılımıyla sağlandı.
Ne oldu?
Akış, 6 Şubat 2023 depremleri sonrası geçici olarak durmuş, BOTAŞ hattı 4 Ekim 2023’te “operasyona hazır” hale getirmişti. Ancak uluslararası tahkim süreci ve Bağdat-Erbil arasında ihracat-gelir paylaşımı konuları nedeniyle sevkiyat fiilen yeniden başlayamamıştı. Bugün 07.07 itibarıyla vana yeniden açıldı.
Hacim ve işleyiş
Yetkililer ilk aşamada 180–190 bin varil/gün akışın hedeflendiğini, zamanla 230 bin varil/gün seviyesinin mümkün olduğunu belirtiyor. Petrol satışları SOMO fiyatlamasıyla yürütülecek; Ceyhan’dan sevk edilen kargolarda üreticilere yapılacak ödemeler için mutabık kalınan bir mekanizma işletilecek.
Neden durmuştu?
Mart 2023’te Uluslararası Ticaret Odası (ICC) hakem heyeti, 2014–2018 dönemi bağımsız IKBY satışları nedeniyle Türkiye’nin 1973 tarihli boru hattı anlaşmasını ihlal ettiğine hükmetmiş; kararın ardından Irak akışı durdurmuştu. Takip eden dönemde ikinci tahkim dosyasına ilişkin süreç de devam etti.
Piyasaya ve bölgeye etkisi
Akışın yeniden başlaması, OPEC’in ikinci büyük üreticisi Irak’ın ihracat kapasitesine katkı sağlayarak arz tarafında kademeli bir rahatlama yaratabilir. IKBY bütçesinde uzun süredir süren gelir daralmasının hafiflemesi ve Bağdat-Erbil hattında teknik-mali koordinasyonun kurumsallaşması bekleniyor. ABD yönetimi de hattın açılmasını ekonomik açıdan olumlu bir adım olarak destekliyor.
Sahadan yansıyanlar
Erbil merkezli medya, Fişhabur’da (Faysh Khabur) şirketler ve yetkililerin hazır bulunduğu, ihracatın sabah saatlerinde sorunsuz başladığı bilgisini geçti. SOMO Başkanı Ali Nizar Faiq, şirketlerin ihracata hazır olduklarını kamuoyuyla paylaştı.
