Artan borçlanma maliyetleri, gelişmekte olan ülkelerin bütçelerini faize hapsediyor. Bazı ülkelerde kamu gelirlerinin yarısından fazlası yalnızca borç faizine gidiyor.
Dünya genelinde kamu borçlarına ödenen faizler, ülkelerin yıllık bütçelerinde giderek büyüyen bir yük oluşturuyor. Gelişmekte olan ekonomilerde bu yük, temel kamu hizmetlerine ayrılacak kaynakların büyük kısmını tüketiyor. Eğitim, sağlık ve altyapı gibi kalemler ikinci plana itilmiş durumda.
Sri Lanka: Her 100 Doların 71’i Faize Gidiyor
Güney Asya ülkesi Sri Lanka, küresel ölçekte faiz yükü en yüksek ülke konumunda. 2020 verilerine göre hükümet gelirlerinin %71,7’si yalnızca faiz ödemelerine ayrılıyor. Bu, devletin kasasına giren her 100 doların yaklaşık 72 dolarının borçların faizine harcandığı anlamına geliyor.
Sri Lanka geçtiğimiz yıllarda temerrüde düşerek uluslararası piyasaların güvenini kaybetmiş ve IMF ile kurtarma paketi anlaşması imzalamak zorunda kalmıştı.
Lübnan: Gelirin Yarısı Faize Harcanıyor
Ekonomik çöküşle boğuşan Lübnan’da kamu gelirlerinin neredeyse %50’si faiz ödemelerine gidiyor. Reformların bir türlü devreye alınamaması nedeniyle ülke, borç faizlerini çevirebilmek için sürekli yeni kaynak arayışına girmiş durumda. Bu durum, Lübnan’ı dünyanın en yüksek faiz yükü taşıyan ekonomilerinden biri haline getiriyor.
Diğer Ülkelerde de Alarm Zilleri
Pakistan, Gana ve Kenya gibi ülkeler de %20’nin üzerinde faiz/gelir oranlarıyla kırılgan bir tablo çiziyor. Artan faizler ve zayıf para birimleri, bu ülkelerde borç sürdürülebilirliğini ciddi biçimde tehdit ediyor.
Gelişmiş Ekonomilerde de Yükseliş Eğilimi
Faiz yükü, yalnızca gelişmekte olan ülkelerin değil, gelişmiş ekonomilerin de sorunu haline geldi. OECD ülkelerinde faiz ödemeleri kamu gelirlerinin yaklaşık %10’una ulaşmış durumda. ABD, Japonya ve Fransa gibi büyük ekonomilerde faiz giderleri, savunma harcamalarıyla yarışır seviyeye yükseldi.
Türkiye’de Faiz Giderleri Bütçede İlk Sıralarda
Türkiye’nin kamu borcu GSYH’ye oranla bazı gelişmiş ülkelere göre düşük görünse de, faiz maliyetleri yüksek seyrediyor. Türk lirasındaki değer kaybı ve dış borçların büyük kısmının döviz cinsinden olması, faiz ödemelerini katlıyor.
Son yıllarda Türkiye bütçesinde faiz giderleri, merkezi yönetim harcamaları içinde en büyük kalemlerden biri haline geldi. Uzmanlara göre, bu durum sosyal yatırımların ve altyapı projelerinin finansmanını zorlaştırıyor.
