Mardin, kültürel çeşitliliği, çok dilli yapısı ve köklü tarihiyle Türkiye’nin en özel şehirlerinden biri. Arap, Kürt, Türk ve Süryani topluluklarının bir arada yaşadığı bu şehirde, günlük konuşmalara da farklı dillerden ve geleneklerden izler yansıyor. Mardinlilerin en çok kullandığı sözler, sadece iletişim biçimini değil aynı zamanda misafirperverliklerini, yaşam tarzlarını ve değerlerini de ortaya koyuyor.
Yöresel Şivenin Günlük Konuşmadaki Etkisi
Mardin’de halkın konuşmalarında yöresel şive önemli bir yer tutuyor. Günlük hayatta sıkça duyulan “hele” kelimesi, sabırsızlık ya da teşvik anlamında kullanılıyor. “Gari” sözü ise konuşmalara samimiyet katan, “artık” ya da “hadi” anlamını taşıyan bir ifade. Yöresel şiveyle kullanılan bu tür sözcükler, Mardinlilerin günlük iletişim tarzını farklı kılıyor ve şehre özgü bir dil zenginliği yaratıyor.
Misafirperverliği Yansıtan İfadeler
Mardin halkı misafirperverliğiyle bilinir ve bu özellik, kullandıkları sözlere de yansır. “Başımız gözümüz üstüne” ifadesi, misafire verilen değeri anlatan en yaygın sözlerden biridir. Ayrıca “evimiz evinizdir” ya da “hoş geldiniz sefa getirdiniz” gibi sözler, Mardin’de misafir ağırlamanın kültürel bir gelenek olduğunu gösterir. Bu sözler, halkın içtenliğini ve misafire duyduğu saygıyı yansıtır.
Gündelik Hayatta Duyulan Kalıplar
Mardinlilerin en çok kullandığı sözler arasında gündelik hayatı kolaylaştıran ve konuşmalara samimiyet katan kalıplar da bulunur. “He ya” ifadesi onaylama anlamında sık sık kullanılırken, “valla billah” gibi sözler konuşmalara vurgu katmak için tercih edilir. “Daha ne ola” ifadesi ise bir olayın büyüklüğünü ya da şaşkınlığı dile getirmek için kullanılan bir diğer yöresel sözdür. Bu tür ifadeler, halkın gündelik iletişiminde sıcak bir atmosfer yaratır.
Atasözleri ve Deyimlerin Kullanımı
Mardin’de kuşaktan kuşağa aktarılan atasözleri ve deyimler de günlük yaşamda sıkça dile getirilir. “Komşu komşunun külüne muhtaçtır” sözü, dayanışmayı öne çıkaran bir örnektir. “Azıcık aşım kaygısız başım” ifadesi ise kanaatkâr yaşam felsefesini anlatır. Mardinlilerin kullandığı bu atasözleri, hem toplumsal değerlerin hem de kültürel birikimin canlı kalmasına katkı sağlar.
Gençlerin Kullandığı Yöresel İfadeler
Mardin’de gençler arasında hem geleneksel sözler hem de modern ifadeler iç içe kullanılmaktadır. “Heval” kelimesi dost veya arkadaş anlamında sıkça tercih edilir. Bunun yanı sıra “hele bak hele” gibi yöresel kalıplar, özellikle gençlerin günlük konuşmalarında yerini koruyor. Sosyal medyanın etkisiyle yeni sözler dile eklenmiş olsa da geleneksel ifadeler Mardin’in dil kültüründe hâlâ önemli bir yere sahip.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
