ABD Başkanı Donald Trump’ın “mahkûmları geri alın, yoksa ödeyeceğiniz bedel hesaplanamaz olacak” sözleri sonrası, Venezuela yönetimi başkent Caracas’ta ve bazı kentlerde sivilleri kapsayan askerî eğitimler düzenledi; Caracas-Petare’de cadde bir günlüğüne tatbikat için kapatıldı.
Venezuela–ABD hattında tansiyon, Eylül ortasından bu yana Güney Karayipler’deki operasyonlar, sert açıklamalar ve karşı hamlelerle hızla yükseldi. Trump, 20 Eylül’de yaptığı paylaşımda Caracas yönetimine, “ABD’ye zorla gönderildiğini” iddia ettiği mahkûmlar ile akıl sağlığı hastalarını derhâl geri alma çağrısı yaparak, aksi durumda sonuçların “hesaplanamaz” olacağını söyledi. Washington ne tür adımlar atılacağına dair ayrıntı vermedi.
Venezuela başkanı Caracas’ın yanıtı: “Kışlalar halka gidiyor”
Devlet Başkanı Nicolás Maduro, “egemenliğe yönelik tehdit” söylemini öne çıkararak yedek askerler, milisler ve siviller için eğitim çağrısı yaptı. Hafta sonunda başkentte ve bazı şehirlerde bir günlük programlar uygulandı; temel ilk yardım, maske kullanımı, silah bilgisi ve “sivil savunma” başlıkları işlendi. Yerel basına göre katılımın orta düzeyde kaldığı, ancak milis yapılanmasının görünürlüğünün arttığı bildirildi.
Neden şimdi? Karayipler’de ölümcül “uyuşturucu teknesi” operasyonları
Gerilim, ABD’nin son haftalarda Karayipler’de “uyuşturucu karşıtı” operasyon kapsamında en az iki/üç sürat teknesini hedef alıp batırması ve ölümler yaşanmasıyla tırmandı. Washington, teknelerin Venezuela bağlantılı kaçakçılık yaptığını savunuyor; Caracas ise bunu “ilan edilmemiş savaş” ve “yargısız infaz” olarak niteliyor. Olaylara ilişkin ayrıntıların BM tarafından soruşturulması talebi resmî başvurularla gündeme taşındı.
Askerî tablo: F-35’ler Porto Riko’da, bölgeye yığınak
ABD’nin Karayipler’e F-35 savaş uçakları ve başka unsurlar konuşlandırdığına dair görüntüler ve haberler son bir haftada çoğaldı. Pentagon, operasyon kapsamına dair sınırlı bilgi verirken, bölgeye yapılan sevkiyatlar Venezuela’da “ABD kara/su ihlali hazırlığı” iddialarını güçlendirdi.
Hukuk ve diplomasi: “Orantılılık” tartışması
BM insan hakları raportörleri, devletlerin “uyuşturucu ile mücadele” gerekçesiyle ölümcül güç kullanımını meşrulaştıramayacağına, yaşam hakkı ve yargı güvencelerinin zedelenemeyeceğine dikkat çekiyor. Bu çerçevede, denizdeki imha operasyonlarının hukuki meşruiyeti ve orantılılığına ilişkin tartışmalar büyüyor.
Sahadaki riskler: Yanlış hesap, geniş çaplı tırmanma
-
Yanlış hedef/kimlik riski: Denizde hızlı müdahalelerde istihbarat hatası, sivil/kaçakçı ayrımını zorlaştırabilir.
-
Diplomatik kopuş: Resmî temasların azalması, krizi hızla askerî alana çekebilir.
-
İç güvenlik/ekonomi: Caracas’ta milis seferberliği, iç güvenlik önceliklerini değiştirirken enflasyonist baskıları ve tedarik sorunlarını artırabilir.
Ne bekleniyor?
Gözler, Washington’un “bedel hesaplanamaz” uyarısına hangi somut adımları ekleyeceğinde ve Caracas’ın eğitim/tatbikatları süreklileştirip milis kapasitesini kalıcı bir “sivil savunma doktrini”ne çevirip çevirmeyeceğinde. Diplomasi kanallarının açılması, Karayipler’de muhtemel yeni bir ölümcül hadisenin önlenmesi açısından kritik görünüyor.
