Kilis'te İnanç Turizmi Neden Ele Alınmıyor?
Metin MERCİMEK
“Kilis’in tarihi dokusuna bir göz attığımız zaman, dünyadaki semavi dinlerin ve bunların öncesindeki dinlerin kesiştiği her şeyi bulmak mümkün olduğunu görürüz. Ülkemizdeki dört şehitliğin (Meşhetlik) bir tanesi Kilis’tedir. 650’nin üzerinde sahabe burada şehit olmuş. Peygamber Efendimizin vahiy kâtibi Şürahbil Bin Hasene Hazretleri, yanında sofrasını açan Şeyh Muhammed Bedevi Hazretleri, teyzesinin çocukları ve bacanakları Talha ve Zübeyir ve daha birçok sahabe türbesi bizim gizli haznelerimizdir. Bizler bu hazneleri ortaya çıkararak, Kilis’i İnanç Turizmini en üst düzeylere taşımak istiyoruz. Bu itibarla restorasyon yapılan tarihi mekanları artık tanıtmak zamanı gelip geçmektedir.
Turizmin genel yapısı kentlerin sahip olduğu coğrafi, kültürel ve tarihi özellikler, o toplumun doğal yaşantısı içinde kentsel ve kültürel turizm faaliyetleri olarak ziyaretçilere sunulmaktadır. Bu turizm potansiyeli içinde insanların dinlenmek, eğlenmek ve tatil geçirmek dışında, dini vazifelerini yerine getirmek ve huzura erişmek amacıyla dünyadaki kutsal yerleri ziyaret etmesi ile birlikteliğin önemi artan ve alternatif turizm türlerinden biri de inanç turizmidir. İnanç turizmi, kutsal yerlerin bu dinlere mensup turistlerce ziyaret edilme eğilimlerinin, turizm olgusu içinde değerlendirilmesi olarak tanımlanır.
İşte Kilis, sözünü ettiğimiz bu inanç turizmi potansiyeli içinde yer almaktadır. Zira Kilis İslam ordularının Anadolu'ya yaptıkları akımlarda ilk uğradıkları bölgelerden biridir. Bu nedenle burada yapılan savaşlarda, birçok sahabe şehit düşmüş ve Kilis'e defnedilmiştir. Bugün manevi bir hassasiyeti olan birçok türbe ve makamlar Kilis'in her bölgesini bir sur gibi çevirmiş ve inanç unsurunun bir bekçisi olmuştur. Şimdi bu türbeleri tek tek görelim.
Mevlevihane: Cumhuriyet Meydanı'nı süsleyen Mevlevihane, günümüze kadar gelen en eski Osmanlı mimari eserlerindendir. Ülkemizde ayakta kalan 32 Mevlevihane'den birisidir. Evliya Çelebi'nin "Asitane-i Hazret-i Mevlana sözüyle belirttiği 'Mevlevihane', şeyh ve derviş yetiştiren büyük bir tekkedir.
Hulk Dede Türbesi: Kilis'in Çaylak Mahallesi'nde Hasan Bey Hamamı'nın arkasındaki bahçenin içindedir. İslam ordusuyla Kilis'e gelen bu zat burada şehit düşmüştür.
Şeyh Muhammed Ensari Türbesi: Şeyh Muhammed Ensari, İslam ordusunda hekim olarak görev yapmış ve Kilis'te şehit düşmüştür.
Şeyh Muhammed Bahaeddin ve Muhammed Şehabettin Türbesi: Bu türbe Cumhuriyet Caddesi'nde Öğretmen Evi'nin karşısında bulunmaktadır.
Bekir Dede Türbesi: Bu zat, Karaali Mahallesi'nde, Türbeler Sokak'ta yatmaktadır. Kapının üzerinde "Erenlerden Köfteci Bekir Dede" yazılıdır.
Canbolat Türbesi: Canbolat Camii'nin avlusunda bulunmaktadır. Bu türbeyi, 1552 yılında Canbolat Paşa yaptırmıştır.
Şeyh Muhammed Bedevi Türbesi: Türbenin bulunduğu yer, şehre hakim Kalleş Tepesi üzerinde eski bir kabristanın ortasındadır.
Bilal-i Habeşi Makamı: Yavuzlu köyünde bulunan Bilal-i Habeşi, Ebu Ubeyde'nin komutasındaki İslam Ordusu'yla beraber Suriye'yi alarak İslam sınırlarına katmıştır.
Şeyh Mansur Türbesi: Bu türbe, Kilis'in 3 km. güneyinde bağ, zeytinlik ve bahçeler arasında yer almaktadır.
Yusuf İzzettin Türbesi: Oylum Höyük'ün güneyinde kubbeli bir türbedir. Rivayete göre, bu zatın bir ilim ve din adamı olduğu bildirilmektedir.
Kilis'in Mantık Alimi Abdullah Enveri Efendi Türbesi: 1825-1887 tarihleri arasında yaşamış olan Abdullah Enver'i Efendi, Arapça ve Farsça olarak bulunan mantık ilmini Türkçe okutmuştur. Ayrıca Kesik Minare Camii Medresesinde mantığın babası olarak bilinen Büyük Düşünür Aristo'nun "Kıyas Metodu" çerçevesinde mantık dersleri vermiştir.
Talhabin Ubeydullah ve Zübeyrin Bin Avvam Makamı: Bu türbe Abdi Oymağı Mahallesi'nde, Ağalar Ağası Sokağı'nda bulunmaktadır.
Şürahbil Bin Hasene Makamı: Türbe, Karataş mevkiinde Şürahbil Camii içinde bulunmaktadır. Şürahbil Bin Hasene Mekkeli sahabelerdendir.
Şeyh Efendi Tekkesi: Bu tekke, Bölük Mahallesi'nde Çekmeli Camii karşısında bulunmaktadır. Kilis'in iki büyük düşünür ve mutasavvıf insanı Şeyh Abdullah Sermest Efendi ve Mehmet Vakıf Tazebay (Şeyh Efendi), bu tekkenin içinde yatmaktalar. Kilis'e büyük hizmetler veren bu iki zatı rahmetle anıyoruz.
Görüldüğü üzere, bir tarafta Şeyh Muhammed Rittali, bir tarafta Şürahbil Hazretleri, Kilis'i çepeçevre sarmışlar. Hem maneviyat unsuru çerçevesinde, hem ilim irfan bakımından bir değer taşıyan bu türbe ve makamları, artık tüm dünyaya tanıtma zamanı gelmiş ve geçmektedir. O nedenle Kilis'in gerek ekonomisi, gerek turizm patlaması açısından inanç turizminin, başta Kilis Valimiz Sayın Recep Şahin olmak üzere Kilis Belediye Başkanı Sayın Hakan Bilecen ve Kilis İl Turizm ve Kültür Müdürü Sayın Hüseyin Erkmen’in bu konuyu ele alınacağına ve unutulmaya yüz tutmuş olan değerlerimizin yeniden canlanacağına Kilis Vakfı Yönetim Kurulu Üyeleri olarak inanıyoruz.
