Kilis Yeniden Üzüm Cenneti Olsun
Metin MERCİMEK
Çocukluk yıllarımızda, okullar tatil olunca dört gözle bağlarda sergi serme zamanını bekler ve üzümler olgunlaşmaya başlayınca bağlara çıkardık. Öncelikle çadır ve hayme (direk ve otlarla bağlanmış olan barınaklar) kurar, 1 ay süreyle orada kalırdık. Bir taraftan bağın onarımını yapar, bir taraftan olgunlaşan üzümler kesip sergi sererdik, bir taraftan da piknik yapmış gibi huzurlu günler geçirirdik. Gündüzleri üzümle uğraşı, geceleri ise maytap ve havayı fişeklerle eğlenceler düzenlememiz olurdu. Kilis'te bu eğlenceye "Bağ Seybanası" adı verilirdi. Sergi serildikten 1 hafta sonra üzüm tamamen kurutulur ve toplamaya geçilir. Geçen bu süre de hem üzüm kürü yapmış hem de Bağ Seybanası sayesinde tüm streslerimizi atmış olurduk. Kilis'te üzüm ve bağlarımızın yeniden canlanması ve üzüm cennetine dönüşmesini istiyoruz.
Kilis Vakfı yönetim kurulu heyetince yapılan araştırmalar neticesinde, Kilis’te her renkte, her tat da her biçimde ve her kokuda çeşit gösteren üzümler mevcuttur. Yetişen bu üzümler, 15 gün aralıklarla birbirini takip ederek olgunlaşırlar. Temmuz ayının 15’inde nişan vermeye başlayan ilk üzüm cinsi "Alaca üzümüdür. Alaca üzümünü "Horoz Karası üzümü takip eder. Bunun ardından "Kayısı Üzümü" ve daha sonra "Urumu Üzümü" gelir. Urumu Üzümünü takiben "Şirelik Üzümü", arkasından "Dımışkı Üzümü (Kadın Parmağı)" ve "Kokulu Üzüm" başlar. Bağ bozumuna doğru "Homusu Üzümü", bağ bozumuna yakın “Yediveren üzümü" ve sonunda “Kış Üzümü” ile son bulur.
Bir de Kilis üzümlerinin hangisi kurutulur, hangisi ile pekmez, sucuk, nuska, pestil ve kesme yapılır, hangisi sofrada tüketilir ve hangisinden şarap yapılır? Şimdi bunları tek tek görelim:
Horoz Karası (Kilis Karası) Üzümü: Gerek yaş olarak gerekse kurutulmuş olarak çok tüketilen üzümlerin başında Horoz Karası gelir. Kan yapıcı özelliğe sahip olan Horoz Karası, şarap yapımında çok kullanılan üzümlerden biridir.
Urumu Üzüm: Kilis'te en çok yetiştirilen üzüm türü Urumu üzümdür. Urumu üzüm, daha çok kurutularak kutu pekmezi yapılmasında kullanılır. Ayrıca kurusu kış aylarında bol tüketilen üzümlerden biridir.
Şirelik Üzüm: Şirelik Üzüm, hem gün pekmezi hem de şirelik denilen (nuska, sucuk, kesme, pestil) ürünleri yapımında kullanılır. Sergi serildikten sonraya bırakılan Şirelik Üzümü, bekledikçe daha da şekerlenmiş hale gelir ve pekmezide kaliteli olur.
Homusu Üzüm: Kaliteli üzümler sınıfına dahil olan Homusu Üzümü, tüketildiği sırada ağızda kütür kütür gevrek oluşu ve lezzeti yönünden en beğenilen üzümler sınıfında yer alır.
Üzüm hasadının ve kurutmalık üzüm sergilerinin devam ettiği Kilis'te, yaş ve kuru üzümün, bilhassa Horoz Karası üzümünün faydalarını da dile getirmek gerekir. Kilis'in önemli üzümlerinden biri olan Horoz Karası üzümü, vitamin ve minareler bakımından çok zengin olup hem yaş hem de kuru olarak tüketilmesinin sağlık açısından oldukça yararları vardır. Özellikle gebelerde üzüm tüketiminin anneye ve bebeğe büyük fayda sağlamaktadır. Ayrıca Horoz Karası üzüm, potasyum, sodyum, kalsiyum, bakır, manganez, demir, magnezyum, çinko karoten gibi vitamin ve mineraller bakımından çok zengindir. Her gün bir yemek kaşığı Horoz Karası kuru üzüm ya da 12 adet yaş üzüm tüketerek halsizlik, yorgunluk, tırnak kırılması, saç dökülmesi gibi kansızlıktın kaynaklanan semptomları azaltabilmektedir. Bir de bunun en önemli özelliklerinden biride polifenoller olarak bilinen güçlü antioksidan içermesidir. Bu yüzden bağışıklık sistemini güçlendirmesiyle beraber enfeksiyon riskini de azaltmaktadır.
Kilis’in bu güzelliklerini ve önemini yakından takip eden Rahmetli Nuri Ulusoy, Kilis üzümü ve bağları için hem anlamlı bir şiir yapmış ve bu şiiri çok güzel türkü haline getirmiştir. Şimdi dillerden düşmeyen bu güzel türküyü birlikte görelim:
KİLİS BAĞLAR ÜLKESİ AMAN AMAN…
BAĞLAR ÜZÜM BÖLGESİ
ÜSTÜNDEKİ SALKIMLAR AMAN AMAN…
BU SENENİN MEYVESİ...
GEL GÜZEL KİLİSLİ KIZ
ÇİÇEKLERLE SÜSLÜ KIZ
BEYAZ KUĞULAR GİBİ
KİRPİKLERİ SÜSLÜ KIZ.
Öğretmen Nuri ULUSOY
Geliniz çeşitli renk ve lezzet timsali olan Kilis'in muhteşem üzümlerine sahip çıkalım, bunlar için festivaller düzenleyelim ve de bağcılığı yeniden canlandıralım. Unutmayalım ki, Kilis bir üzüm ve bağ cennetidir.
İSTANBUL KİLİS VAKFI YÖNETİM KURULU ÜYELERİ
