Türkiye genelinde sıcaklıkların düşmesiyle birlikte grip ve zatürre (pnömoni) vakalarında artış bekleniyor. Uzmanlar, risk gruplarının aşılarını yenilemesini; kapalı-kalabalık ortamlarda maske, el hijyeni ve düzenli havalandırma gibi basit önlemlerle hastalık yükünün önemli ölçüde azaltılabileceğini vurguluyor.
Kimler risk altında?
65 yaş ve üzeri vatandaşlar
Kronik akciğer hastalığı (KOAH, astım), kalp-damar, diyabet, böbrek ve karaciğer hastalığı olanlar
Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (uzun süreli kortizon/kemoterapi alanlar dâhil)
Gebeler ve 5 yaş altı çocuklar
Bakım evlerinde kalanlar, sağlık ve toplu hizmet sektöründe çalışanlar
Belirtilere dikkat
Grip genellikle ani başlayan ateş, titreme, kas-eklem ağrısı, baş ağrısı, boğaz ve burun akıntısı, öksürükle seyreder. Zatürrede yüksek ateş, ısrarcı öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, bilinç bulanıklığı ve ileri yaşta iştahsızlık-halsizlik gibi bulgular ön plana çıkar. Risk grubunda olanlarda bu belirtiler ortaya çıktığında gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulması hayati önem taşır.
Aşı: En etkili koruma
Grip (influenza) aşısı: Her yıl, tercihen sonbaharda uygulanmalı. Risk grubundakiler ile yoğun temas ortamlarında çalışanlara kuvvetle tavsiye edilir.
Pnömokok (zatürre) aşısı: Özellikle 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar için hekim önerisine göre tek doz veya rapel takvimleriyle uygulanır.
Aşılar hastalığa yakalanmayı tümüyle engellemese de ağır seyir, hastaneye yatış ve ölüm riskini belirgin biçimde azaltır.
Aşılar hastalığa yakalanmayı tümüyle engellemese de ağır seyir, hastaneye yatış ve ölüm riskini belirgin biçimde azaltır.
Korunma önerileri
Kapalı ve kalabalık ortamlarda uzun süre bulunmaktan kaçının; bulunmanız gerekiyorsa maske kullanın.
Elleri su-sabunla en az 20 saniye yıkayın; el antiseptiği bulundurun.
Ev ve iş yerlerini sık havalandırın; ısı-nem dengesine dikkat edin.
Yeterli uyku, dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve sigaradan uzak durma bağışıklık yanıtını güçlendirir.
Hastalık belirtisi olan kişilerle yakın teması sınırlayın; mümkünse evde istirahat edin.
Antibiyotikler grip gibi viral enfeksiyonlara karşı etkisizdir; hekim önermedikçe kullanılmamalıdır.
Yanlış bilinenler
“Grip hafiftir, aşıya gerek yok” yanlıştır: Risk gruplarında grip ağır seyredebileceği gibi zatürre ve kalp-damar komplikasyonlarını tetikleyebilir.
“Bir kez zatürre aşısı yeter” genellemeye uygun değildir: Yaşa ve sağlık durumuna göre farklı pnömokok aşı şemaları uygulanabilir; hekim değerlendirmesi gerekir.
“Vitamin takviyesi aşı yerine geçer” doğru değildir: Takviyeler koruyucu hekimliğin yerini tutmaz.
Ne zaman doktora?
Aşağıdaki durumlardan biri varsa acil başvuru önerilir:
38°C üzeri düşmeyen ateş, şiddetli nefes darlığı, göğüs ağrısı
Dudaklarda-parmak uçlarında morarma, bilinçte bulanıklık
Yaşlılarda beslenememe, sıvı alamama, belirgin halsizlik
Kronik hastalığı olanlarda mevcut şikâyetlerin belirgin kötüleşmesi
Basit ve sürdürülebilir önlemlerle kış aylarını daha güvenli geçirmek mümkün. Risk grubundaysanız aşı durumunuzu hekimle gözden geçirmeniz önerilir.