Bahar Alerjisi Nedir? Bahar Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Halk arasında saman nezlesi veya mevsimsel alerjik rinit olarak da bilinen bu durum, doğanın uyanışıyla birlikte havaya yayılan polenlerin neden olduğu, yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşüren yaygın bir sağlık sorunudur.

Bahar Alerjisi Nedir?

Bahar alerjisi, burun mukozasının polen gibi havadan taşınan alerjenlere karşı verdiği inflamatuar yani iltihabi bir yanıttır. Alerjik bireyde, bağışıklık sistemi poleni bir tehdit olarak algılar ve bu duruma karşı Immünoglobulin E (IgE) antikorları üretir. Bu antikorlar, mast hücrelerine bağlanır ve alerjenle tekrar karşılaşıldığında, mast hücrelerinin hızla histamin ve diğer kimyasal aracıları serbest bırakmasına neden olur. Histamin, alerjik semptomların temel kaynağıdır. Burun içi damarların genişlemesi, mukus salgısının artması ve doku şişliğine yol açarak tipik alerji belirtilerini ortaya çıkarır.

Bahar Alerjisi Neden Olur?

Bahar alerjisi olma nedeni, belirli mevsimlerde doğada yüksek konsantrasyonda bulunan polenlerdir. Alerjiye yatkın bireylerde bağışıklık sistemi bu polenlere karşı aşırı tepki verir. Başlıca alerjen kaynakları aşağıdaki gibidir.

• Ağaç Polenleri: Genellikle ilkbaharın erken döneminde (Mart-Nisan) yayılır. Meşe, çınar, kayın ve servi polenleri en yaygın tetikleyicilerdendir.
   
• Çayır ve Ot Polenleri: En yoğun ve yaygın alerjik reaksiyonlara neden olan gruptur.
   
• Yabani Ot Polenleri: Yaz sonu ve sonbaharda (Temmuz-Ekim) aktif hale gelir. Özellikle Ambrosia (ragweed) gibi yabani ot polenleri bu dönemde etkilidir.

Risk faktörleri

• Genetik Yatkınlık: Ailede astım, egzama veya rinit gibi alerjik hastalık öyküsü bulunması, alerji geliştirme riskini artırır.
   
• Çevresel Maruziyet: Hava kirliliği, sigara dumanı ve kimyasal tahriş edicilere maruz kalmak, semptomların şiddetini artırabilir.

Bahar Alerjisi Hangi Aylarda Olur?

Bahar alerjisi oluşum ayı, coğrafi konuma ve iklime göre değişir. Fakat genel olarak polen mevsimi:

Mart - Nisan: Ağaç polenleri sezonun başlangıcını işaret eder.

Mayıs - Haziran: Çayır ve ot polenlerinin en yoğun yayıldığı, semptomların en şiddetli görüldüğü dönemdir.

Temmuz - Ekim: Yabani ot polenleri mevsimi devam eder.

Dolayısıyla, bahar alerjisi şikayetleri genellikle Mart ayından başlayarak sonbaharın başlarına kadar sürebilir.

Bahar Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Bahar alerjisi belirtileri, kişinin yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşüren ve alerjik reaksiyonun şiddetini gösteren hapşırma, geniz akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi çeşitli semptomları kapsar. Bu belirtiler, burun, göz ve boğazdaki mukozalar üzerindeki etkisiyle ortaya çıkar. Bahar alerjisi belirtileri aşağıdaki gibidir.

• Sürekli hapşırma
• Berrak ve sulu burun akıntısı
• Burun tıkanıklığı
• Burun kaşıntısı
• Damak kaşıntısı
• Göz kaşıntısı
• Gözlerde yanma
• Göz kapaklarında kızarıklık ve şişlik
• Kuru öksürük
• Baş ağrısı
• Halsizlik ve yorgunluk

Bahar alerjisinde burun semptomları

• Sürekli ve Tekrarlayan Hapşırma: Alerjinin en belirgin özelliklerindendir. Hapşırma, genellikle krizler halinde, arka arkaya 10-20 kez tekrarlar ve hastayı oldukça yorar. Bu ard arda hapşırmalar, vücudun alerjenleri dışarı atma çabasıdır.
   
• Berrak ve Sulu Burun Akıntısı: Mukus salgısındaki aşırı artış nedeniyle sürekli ve bol miktarda, su gibi bir akıntı görülür. Bu akıntı, soğuk algınlığında görülen koyu mukustan farklıdır.
   
• Burun Tıkanıklığı: Burun içindeki damarların histamin etkisiyle şişmesi ve mukozanın ödemlenmesi sonucu gelişir. Burun tıkanıklığı, özellikle gece yatarken şiddetlenerek uyku kalitesini bozar ve horlamaya neden olabilir.
   
• Burun ve Damak Kaşıntısı: Burun deliği içinde başlayan kaşıntı, bazen geniz arkasına ve hatta kulaklara kadar yayılabilir. Bu aslında, histaminin duyusal sinir uçlarını uyarmasının bir sonucudur.

Bahar alerjisinde göz semptomları

• Şiddetli Göz Kaşıntısı ve Yanma: Alerjik konjonktivitin temel belirtisidir. Gözleri ovma isteği dayanılmaz olabilir, ancak ovmak kızarıklık ve şişliği artırır. Bu nedenle elleri sürekli göz ile temas ettirmemek gerekir.
   
• Gözde Sulanma (Epifora): Gözlerde sürekli ve aşırı sulanma görülür, bu durum bazen görmeyi bile geçici olarak bulanıklaştırabilir.
   
• Gözlerde Kızarıklık ve Kapaklarda Şişlik: Göz aklarının ve kapaklarının histamin nedeniyle kızarması ve şişmesi yaygındır. Göz kapakları tüm alerji süreci boyunca şiş ve kırmızı görünebilir.

Bahar alerjisinde genel ve sistematik semptomlar

• Postnazal Akıntı ve Kuru Öksürük: Burun arkasından boğaza doğru süzülen mukusun (postnazal akıntı) neden olduğu boğaz gıcıklanmasıdır. Genellikle inatçı bir kuru öksürük ile beraber görülür. Bu durum, özellikle gece yatınca artar.
   
• Sinüslerde Basınç ve Baş Ağrısı: Burun ve sinüs kanallarının tıkanması, alın ve yanaklarda dolgunluk hissi ile birlikte sinüs kaynaklı baş ağrısına yol açabilir.
   
• Yorgunluk, Halsizlik ve Konsantrasyon Güçlüğü: Sürekli tıkanıklık ve uyku bölünmeleri, gündüz aşırı yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve iş/okul performansında belirgin bir düşüşe neden olur.
   
• Alerjik Morluklar (Allergic Shiners): Özellikle çocuklarda, burun tıkanıklığı nedeniyle gözaltı damarlarındaki kan akışının yavaşlaması sonucu gözaltlarında koyu renkli morluklar oluşabilir.

Geçmeyen bahar alerjisi semptomları, alerjik rinitin kronik doğasına işaret eder ve bu semptomların varlığı durumunda, astım, sinüzit veya kulak enfeksiyonu gibi komplikasyonların önlenmesi için bir uzmana başvurulması büyük önem taşır.

Çocuklarda Bahar Alerjisi Nasıl Görülür?

Çocuklardaki semptomlar yetişkinlere benzemekle birlikte, çocuklar bu semptomları farklı ifade edebilir veya semptomlar atipik seyredebilir. Çocuklarda bahar alerjisi belirtileri aşağıdaki gibidir.

• Kulak enfeksiyonu
• Huzursuzluk
• Alerjik selam
• Dikkat dağınıklığı
• Ağızdan nefes alma

Alerjik Selam (Allergic Salute): Çocuklar, kaşınan burunlarını ellerinin içiyle veya avuç kenarıyla sürekli yukarı doğru itme hareketi yapabilir. Bu da, burun ucunda yatay bir çizgi oluşmasına neden olabilir.

Sık Kulak Enfeksiyonları: Burun tıkanıklığı, orta kulak ile burun arkasını birleştiren Östaki borusunun fonksiyonunu bozarak tekrarlayan orta kulak iltihaplarına neden olabilir.

Huzursuzluk ve Dikkat Dağınıklığı: Uyku bozuklukları nedeniyle gün içinde huysuzluk, yorgunluk ve okul performansında düşüş görülebilir.

Ağızdan Nefes Alma: Kronik burun tıkanıklığı nedeniyle sürekli ağızdan nefes alma alışkanlığı gelişebilir, bu da yüz gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Çocuklarda erken tanı ve tedavi, astım gelişim riskini azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından hayati öneme sahiptir.

Bahar Alerjisi Nasıl Geçer? Bahar Alerjisi Tedavisi

Mevsimsel alerji, farmakolojik tedavi ve immünoterapi (aşı tedavisi) olmak üzere kapsamlı bir yaklaşımı gerektirir. Tedavinin temel hedefi, semptomları kontrol altına almaktır. Bahr alerjisinin geçmesi için uygulanan tedavi yaklaşımları aşağıdaki gibidir.

Alerjenden kaçınma

• Polen yoğunluğunun yüksek olduğu sabah saatlerinde ve rüzgarlı havalarda dışarı çıkmaktan kaçınmak.
• Dışarıdan gelince kıyafetleri değiştirmek ve polenlerden arınmak için duş almak.
• Evde ve araçta camları kapalı tutmak, klima ve havalandırma sistemlerinde polen filtreleri (HEPA) kullanmak.
• Doktor muayenesi sonrası farmakolojik tedavi (bahar alerjisi ilaçları) ile semptomların doğrudan hedef alınması.

Alerji aşısı (İmmünoterapi):

Alerjenin (polenin) küçük dozlarda vücuda verilerek bağışıklık sisteminin alerjene karşı tolerans geliştirmesini sağlayan tek kalıcı tedavi seçeneğidir. 3 ila 5 yıl süren bir tedavi süreci gerektirir.

Bahar Alerjisi İlaçları Nasıl Kullanılır?

Bahar alerjisi ilaçları bir hekimin kontrolünde ve reçetesiyle kullanılabilemktedir. Bu ilaçlar, alerjik reaksiyonun farklı aşamalarını hedef alan çeşitli etken maddeler içerir:

Antihistaminikler:

Histaminin etkisini bloke ederek kaşıntı, hapşırma ve burun akıntısını azaltır. Oral yolla veya nazal/oftalmik sprey/damla şeklinde kullanılır. İkinci kuşak antihistaminikler, daha az uyku hali yaptığından sıklıkla tercih edilir.

Kortikosteroid nazal spreyler:

Burun mukozasındaki inflamasyonu (iltihabı) azaltarak burun tıkanıklığı, akıntı ve hapşırmayı kontrol altına almada en etkili ilaç grubudur. Tam etki için düzenli ve uzun süreli kullanılması gerekir. İlk başta tam bir rahatlama sağlamayabilir, ancak genelde birkaç gün içinde etkisini gösterir.

Lökotrien reseptör antagonistleri:

Lökotrien adı verilen inflamatuar kimyasalların etkisini bloke eder. Özellikle hem alerjik rinit hem de hafif astım semptomları olan hastalarda tercih edilir.

Dekonjestanlar:

Yalnızca şiddetli burun tıkanıklığını kısa süreli (maksimum 3-5 gün) rahatlatmak için kullanılır. Daha uzun kullanımı, geri tepme tıkanıklığı riskini artırır.

Bahar Alerjisine Ne İyi Gelir?

Bahar alerjisine iyi gelerek semptomları hafifletmeye yardımcı olan doğal ve destekleyici yöntemler aşağıdaki gibidir.

• Burun Yıkama (Nazal İrigasyon): Steril tuzlu su solüsyonları kullanarak burun kanallarının düzenli olarak yıkanması, polenleri, mukusu ve alerjenleri temizleyerek burun tıkanıklığını ve akıntısını hafifletir.
   
• Buhar Soluma: Ilık bir duş almak veya buhar makinesi kullanmak, burun ve sinüslerdeki mukusun gevşemesine yardımcı olabilir.
   
• Yüksek Antioksidan İçeren Besinler: C vitamini ve Quercetin (soğan, sarımsak, elma, turunçgiller) gibi doğal bileşenler içeren besinler, bağışıklık sistemini destekleyerek histamin salınımını sınırlamaya yardımcı olabilir.
   
• Probiyotikler: Bağırsak mikrobiyotasını düzenleyerek bağışıklık sistemi yanıtını dengelemeye yardımcı olduğu düşünülen probiyotik gıdalar veya takviyeler destekleyici olabilir.
   
• Polen Filtreleri: Evde ve arabada HEPA filtreli hava temizleyicileri kullanmak, kapalı alandaki polen miktarını önemli ölçüde azaltır.

Bu yöntemler, reçeteli ilaç tedavisine ek olarak kullanılmalı ve herhangi bir takviye kullanmadan önce hekime danışılmalıdır. Her bireyin alerjene karşı hassasiyeti farklı olabilir. Herhangi bir yöntemi denemeden önce mutlaka doktor ile görüşülmelidir.

Tedavi Edilmeyen Alerji Astıma Neden Olur mu?

Uygun tedavi ve takip ile kontrol altına alınmayan bahar alerjisi astıma neden olabilmektedir. Toplumun ortalama yüzde 10’unda görülen astımın en önemli nedeni alerjidir. Astım ise düzenli takip ve tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır.

Bahar alerjisine karşı alınacak önlemler şunlardır;

• Alerjenlerin bulunduğu ortamdan uzaklaşılmalı 
• Alerji mevsimi öncesi doktor kontrolüne gidilmeli ve uygun ilaçlara başlanmalı
• Klima kullanılmadan önce temizliği yapılmalı
• Burun tuzlu su ile hazırlanan gargara veya steril spreyler ile sık sık temizlenmeli
• Yeterli miktarda sıvı tüketilmeli
• Kıyafet, ayakkabı, saç aksesuarı gibi eşyalar değiştirilerek alerjenler evin dışında bırakılmalı ve duş alınmalı
• Dışarıda giyilen ayakkabı veya terlikler kapının dışında bırakılmalı veya kapalı bir dolaba kaldırılmalı
• Polenlerin yoğun olduğu zamanlarda maske takılmalı
• Sağlıklı beslenilmeli ve bağışıklık desteklenmeli.
• Her öğünde mutlaka en az bir adet taze meyve ve sebze tüketilmeli
• Üzüm, elma, portakal ve domates gibi alerji belirtilerini artıran gıdalar dikkatli tüketilmeli
• Bulunulan ortamlar buhar makineleri ile uygun seviyeye getirilmeli
• Sigaradan uzak durulmalı
• Polenler çamaşırlara yapışabildiğinden çamaşırlar dışarıda kurutulmamalıdır.

Bahar Alerjisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Bahar alerjisi ile soğuk algınlığı nasıl ayırt edilir?

Bahar alerjisi, genellikle ateş yükselmez, berrak, sulu burun akıntısı, kaşıntı ve arka arkaya hapşırma ile seyreder ve semptomlar alerjenle temasta şiddetlenir. Soğuk algınlığı ise genellikle ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı gibi sistemik belirtilerle başlar ve 7-10 gün içinde geçer.

Bahar alerjisi kronikleşir mi?

Mevsimsel alerjik rinit, her yıl belirli dönemlerde tekrarlayan bir hastalıktır. Uygun tedavi edilmediği takdirde, yıl boyu süren alerjik rinite veya alerjik astım gibi daha ciddi kronik solunum yolu hastalıklarına ilerleme riski bulunmaktadır. Bu durum da geçmeyen bahar alerjisi olarak adlandırılabilir.

Bebeklerde ve çocuklarda bahar alerjisi görülür mü?

Evet, 2-3 yaş altı çocuklarda nadir olmakla birlikte, özellikle ailede alerji öyküsü varsa bahar alerjisi belirtileri görülebilir. Belirtiler; sürekli burun akıntısı, sık hapşırma, gözleri kaşıma ve huzursuzluk şeklinde ortaya çıkabilir. Tanı ve tedavi planı çocuklara özel olarak bir çocuk alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

Bahar alerjisi göz enfeksiyonu yapar mı?

Bahar alerjisi, gözlerde kızarıklık, sulanma ve kaşıntıya yol açan alerjik konjonktivite neden olur. Bu durum, enfeksiyon (mikrobik) değildir. Ancak gözlerin aşırı kaşınması, ikincil bir bakteri enfeksiyonu riskini artırabilir.

Polenlerin yoğun olduğu saatler hangileridir?

Genellikle polen yoğunluğu, rüzgarlı, kuru ve güneşli havalarda, özellikle de sabahın erken saatlerinde (05:00-10:00 arası) daha yüksektir. Yağmurlu havalarda ise polen seviyesi azalır.

Bahar alerjisi ilaçları bağımlılık yapar mı?

Doktor kontrolünde kullanılan oral antihistaminikler ve nazal kortikosteroid spreyler genellikle bağımlılık yapmaz. Ancak, burun tıkanıklığı için kullanılan dekonjestan nazal spreylerin doktor tavsiyesi dışında 5 günden uzun süre kullanılması, burun tıkanıklığının daha da kötüleşmesine yol açan rebound etki yaratabilir. Bu nedenle bu tür bahar alerjisi ilaçlarının kullanımı dikkatle sınırlandırılmalıdır.

Hamilelikte bahar alerjisi tedavisi nasıl yapılmalıdır?

Hamilelikte hormonal değişikliklere bağlı olarak alerji semptomları artabilir veya azalabilir. Bu dönemde herhangi bir ilaç (oral antihistaminikler, nazal spreyler) kullanmadan önce mutlaka kadın doğum uzmanı ve alerji uzmanı ile görüşülerek en güvenli tedavi yöntemi belirlenmelidir.

Bahar alerjisinin belirtileri nelerdir?

Bahar alerjisi belirtileri genellikle bir soğuk algınlığından daha şiddetli ve kalıcıdır. En belirgin semptomlar, patlayıcı ve sık tekrarlayan hapşırık nöbetleri; musluk gibi akan, berrak ve sulu burun akıntısı; burun içi, gözler ve damakta hissedilen dayanılmaz kaşıntıdır. Ayrıca, özellikle gece uykusunu bölen burun tıkanıklığı, gözlerde sulanma ve kızarıklık (alerjik konjonktivit), boğaz gıcıklanması ve kronik yorgunluk da yaygın görülen belirtiler arasındadır. Bu belirtilerin mevsimsel olarak polen yoğunluğunun arttığı dönemlerde ortaya çıkması tipiktir.

Mevsim alerjisi hangi aylarda olur?

Mevsim alerjisinin görüldüğü aylar, o bölgedeki bitki örtüsüne bağlıdır. Genellikle Mart ayında ağaç polenlerinin salınımıyla başlayarak ilkbaharda görülmeye başlar. Mayıs ve Haziran ayları, en alerjik polenler olan çayır ve ot polenlerinin zirve yaptığı dönemdir. Sonbahara doğru ise (Temmuz'dan Ekim'e kadar) yabani ot polenleri etkisini sürdürür. Dolayısıyla, alerji, ilkbahardan sonbaharın başına kadar olan geniş bir zaman diliminde aktif olabilir.

Mevsimsel alerji nasıl geçer?

Mevsimsel alerji için en etkili tedavi, immünoterapidir (alerji aşısı). Bunun dışında, mevcut semptomları kontrol altına almak için alerjen maruziyetini azaltmak, doktor kontrolünde alerjik reaksiyonu baskılayan antihistaminik etken maddeler içeren ilaçlar kullanmak ve burun mukozasındaki inflamasyonu azaltan kortikosteroid nazal spreylerden yararlanmak gerekir. Düzenli ve doğru kullanılan tedavi, alerji mevsimini rahat geçirmeyi sağlar.

Bahar alerjisi kaç gün sürer?

Bahar alerjisinin yaşanma süresi, kişiden kişiye değişir. Fakat genel olarak alerji, duyarlı olunan polenlerin havada bulunduğu süre boyunca devam eder. Bu süre, sadece tek bir polen türüne alerjisi olanlar için birkaç hafta iken, birden fazla polen türüne alerjisi olan bireyler için tüm polen mevsimi boyunca (Mart'tan Ekim'e kadar) sürebilir. Soğuk algınlığından farklı olarak, alerjik semptomlar kendiliğinden kısa sürede kaybolmaz.

Alerjiyi rahatlatmak için ne yapmalı?

Alerjiyi rahatlatmak için öncelikle alerjen maruziyetini en aza indirmek gereklidir. Buna ek olarak, burun pasajlarını polen ve mukustan temizlemek için tuzlu su (salin) ile nazal yıkama yapmak, kapalı alanlarda HEPA filtreli hava temizleyicileri kullanmak, dışarıdan gelince hemen duş alarak polenleri vücuttan uzaklaştırmak ve doktor tavsiyesiyle semptomları hızla kontrol altına alan antihistaminik veya nazal steroid ilaçları kullanmak gerekebilir.

Alerji ilk nereden başlar?

Polenler havadan solunum yoluyla alındığı için, alerjik reaksiyon genellikle ilk olarak polenlerin temas ettiği ve mast hücrelerinin yoğun olduğu burun mukozası (hapşırma, kaşıntı) ve göz zarlarından (kaşıntı, sulanma) başlar. Burun ve gözdeki kaşıntı, histamin salınımının en erken ve en belirgin belirtileridir.

 Haber Merkezi

-----