Belediye İhalelerinde Şeffaflık Sorunu: Kamu Kaynakları Kimin Cebine Giriyor?

 Özellikle son yıllarda bazı projelerin kapalı kapılar ardında, rekabetten uzak ve hep aynı firmalara verilmesi, hem vatandaşın hem de uluslararası kuruluşların dikkatini çekiyor.

Kamu İhalesi Neden Bu Kadar Önemli?

Belediyeler, yol yapımından park düzenlemelerine, temizlik hizmetlerinden kültürel etkinliklere kadar pek çok hizmeti ihale yoluyla satın alıyor. Bu süreçler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile düzenleniyor. Amaç, rekabeti sağlamak, kamu kaynaklarını verimli kullanmak ve fırsat eşitliğini güvence altına almak.
Ne var ki uygulamada bu hedeflerin çoğu, çeşitli usullerle bypass ediliyor.

Doğrudan Temin ve Davet Usulü: Açık Kapıdan Giren Sorun

Belediyelerin sıkça kullandığı doğrudan temin ve davet usulü yöntemleri, şeffaflık tartışmalarının odağında.

• Doğrudan temin: Belirli bir parasal limitin altındaki alımlar, ihale yapılmadan seçilen firmadan alınabiliyor.

• Davet usulü: İhaleye sadece seçili firmalar çağrılıyor, böylece rekabet ortadan kalkıyor.

Bu yöntemler kötüye kullanıldığında, aynı firmalara sürekli iş verilmesi, fiyatların şişmesi ve kamu zararına yol açılması kaçınılmaz oluyor.

Avrupa Birliği’nden Eleştiri: “Rekabet Yok, Şeffaflık Yetersiz”

AB, aday ülkeler için kamu alımlarında şeffaflık, rekabet ve yolsuzlukla mücadele kriterlerini net şekilde belirliyor. Türkiye, üyelik sürecinde “Kamu Alımları” başlığı altında bu standartlara uyum taahhüdünde bulunmuştu.
Ancak son yıllarda yayımlanan AB İlerleme Raporlarında, Türkiye’nin ihale sisteminde rekabetin zayıfladığı, doğrudan temin ve pazarlık usulünün aşırı kullanıldığı eleştirileri yer aldı.
Raporda ayrıca, “siyasi bağlantılı şirketlerin kamu ihalelerinde orantısız şekilde kazanç sağladığı” vurgulandı.

Hükümete ve Yerel Yönetimlere Sert Mesaj

Vatandaşın ödediği verginin nereye gittiğini bilmek temel bir demokratik hak. Buna rağmen, pek çok belediye ihaleleri canlı yayınlamıyor ve detayları kamuoyuyla paylaşmıyor.
Eğer kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığını sorgulamayacaksak, bu ülkeyi kim daha şeffaf hale getirecek? Hem hükümet hem de yerel yönetimler, şeffaflık konusunda sınıfta kalmış durumda.

Siyasi Bağlantılar ve Liyakat Sorunu

Sık tekrar eden iddialardan biri de, ihalelerin siyasi yakınlık içinde olunan firmalara verilmesi. Bu, hem rekabeti hem de liyakati ortadan kaldırıyor. Kamu hizmetinin en temel ilkesi olan eşitlik zedeleniyor.

Vatandaşın Cebinden Çıkan Para

Örneğin, 5 milyon TL’ye mal olabilecek bir park düzenleme işi, rekabetsiz ortamda 7-8 milyon TL’ye ihale edilebiliyor. Aradaki fark doğrudan halkın cebinden çıkıyor. Bu fark, çoğu zaman lüks makam araçları, gereksiz tanıtım harcamaları ya da siyasi etkinliklere yönlendiriliyor.

Çözüm İçin Öneriler

• Tüm ihaleler canlı yayınlanmalı ve arşivleri herkese açık olmalı

• Doğrudan temin istisnai hale getirilmeli, rutin alımlarda kullanılmamalı

• AB standartlarında şeffaflık yasaları hayata geçirilmeli

• İhale alan firmaların geçmiş işleri, mali yapıları ve siyasi bağlantıları kamuya açıklanmalı

Haber: Abdurrahman REYHANLI Kilis Kent Haber Belediye Haberleri ''E''