Tarihte Bugün: Ermenistan Türkiyeyi tanıyan ilk ülke oldu! Gümrü antlaşması

3 Aralık 1920’de Ankara Hükûmeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında imzalanan Gümrü Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti’nin uluslararası arenada imza attığı ilk barış antlaşması oldu.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında imzalanan Gümrü Antlaşması, Milli Mücadele’nin dönüm noktalarından biri olarak kabul ediliyor. 3 Aralık 1920’de imzalanan antlaşma, Doğu Cephesi’nde yürütülen askeri harekâtın ardından Türkiye sınırlarının güvence altına alınmasını sağladı ve TBMM Hükûmeti'nin uluslararası statüsünü pekiştiren ilk belge olarak tarihe geçti.

Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın yürüttüğü askeri harekât sonucunda Ermenistan ordusu geri çekilmiş, Türk kuvvetleri Kars ve çevresinde kontrolü sağlamıştı. Bu gelişmeler üzerine Ermenistan tarafı barış talebinde bulundu ve görüşmeler Gümrü’de gerçekleştirildi.

Antlaşma ile Kars, Iğdır, Sarıkamış, Kağızman ve çevresi yeniden Türkiye’ye bırakıldı. Ermenistan, Sevr Antlaşması’nın hükümlerini tanımadığını kabul etti. Ayrıca iki taraf arasında sınırlar kesin olarak çizildi, saldırmazlık hükümleri belirlendi ve Ermenistan, Türkiye’ye yönelik toprak taleplerinden vazgeçti.

Gümrü Antlaşması, TBMM Hükûmeti’nin hukuki varlığını uluslararası düzeyde tanıyan ilk anlaşma niteliğini taşıdığı için siyasi tarih açısından büyük önem taşıyor. Ancak kısa süre sonra Ermenistan’da Sovyet yönetiminin kurulması nedeniyle antlaşma Sovyet hükümeti tarafından uygulanmadı; fakat ortaya koyduğu sınır yaklaşımı daha sonraki Moskova ve Kars antlaşmalarına temel teşkil etti.

Milli Mücadele’nin diplomatik safhalarında kritik rol oynayan Gümrü Antlaşması, Türkiye’nin doğu sınırlarının şekillenmesinde belirleyici bir aşama olarak kayıtlara geçti.

Kaynak: Anadolu Ajansı (AA)

Haber: Abdurrahman REYHANLI

Musabeyli’de Zeytinyağı Fabrikalarına Kapsamlı İnceleme