Türkiye’de yürütmede en uzun süre kalan lider?

“En uzun başkanlık yapan” sorusunu, yürütmenin iki makamındaki toplam süreyi dikkate alarak yanıtladık: Başbakanlık + Cumhurbaşkanlığı. Resmî kronolojiler ve güvenilir listelere göre rekor açık ara İsmet İnönü’dedir. İnönü’nün başbakanlıkta 16 yıl 318 gün, cumhurbaşkanlığında 11 yıl 192 gün görev yapmasıyla toplam süre 28 yıl 145 güne ulaşır. 

Sıralamanın tepesinde İnönü

İnönü, Cumhuriyet’in ilanından sonra farklı dönemlerde üç kez başbakanlık (1923–1924, 1925–1937, 1961–1965) ve Atatürk’ün vefatının ardından 1938–1950 arasında cumhurbaşkanlığı yaptı. Başbakanlık toplamı güvenilir süre listelerinde 16 yıl 318 gün, cumhurbaşkanlığı süresi ise 11 yıl 192 gün olarak kaydedilir. Toplandığında 28 yıl 145 günle Türkiye siyaset tarihinde yürütmede en uzun süre görev yapan liderdir. 

İlk 7 lider – Toplam yürütme süresi (Başbakanlık + Cumhurbaşkanlığı)

1) İsmet İnönü — 28 yıl 145 gün
Başbakanlık: 16 yıl 318 gün; Cumhurbaşkanlığı: 11 yıl 192 gün. 

2) Recep Tayyip Erdoğan — 22 yıl 173 gün (3 Eylül 2025 itibarıyla)
Başbakanlık: 11 yıl 167 gün; Cumhurbaşkanlığı: 11 yıl 6 gün (28 Ağustos 2014’ten bugüne). 

3) Süleyman Demirel — 17 yıl 152 gün
Başbakanlık: 10 yıl 152 gün; Cumhurbaşkanlığı: 7 yıl (16 Mayıs 1993–16 Mayıs 2000). 

4) Celâl Bayar — 11 yıl 90 gün
Başbakanlık: 1 yıl 85 gün (1 Kasım 1937–25 Ocak 1939); Cumhurbaşkanlığı: 10 yıl 5 gün (1950–1960).

5) Turgut Özal — 9 yıl 125 gün
Başbakanlık: 5 yıl 331 gün (13 Aralık 1983–9 Kasım 1989); Cumhurbaşkanlığı: 3 yıl 159 gün (1989–1993). 

6) Abdullah Gül — 7 yıl 116 gün
Başbakanlık: 116 gün (18 Kasım 2002–14 Mart 2003); Cumhurbaşkanlığı: 7 yıl (28 Ağustos 2007–28 Ağustos 2014).

7) Cemal Gürsel — 5 yıl 302 gün
Başbakanlık: 1 yıl 149 gün (30 Mayıs 1960–26 Ekim 1961); Cumhurbaşkanlığı: 4 yıl 153 gün (26 Ekim 1961–28 Mart 1966).

Not: Listeye yalnızca her iki makamda da görev yapmış liderler dahil edildi. Atatürk örneğin, yalnızca cumhurbaşkanı olarak 15 yıl 12 günle tarihin en uzun Çankaya görev süresine sahiptir; ancak başbakanlık yapmadığı için bu toplam sınıflamasına dahil edilmemiştir.

Bu tablo bize ne söylüyor?

Birincisi, Cumhuriyet’in erken döneminin kurucu aktörleri (İnönü, Bayar) uzun ve çok katmanlı yürütme deneyimlerine sahip. İnönü’nün üç ayrı dönemi kapsayan başbakanlıkları ve 11 yılı aşan cumhurbaşkanlığı, hem tek parti yıllarını hem de çok partili hayata geçişe giden süreci içeren geniş bir siyasî zaman dilimini kuşatıyor.

İkincisi, çok partili dönemde Demirel gibi figürler, kesintilere rağmen tekrar tekrar iktidara gelerek toplam süreyi yukarı taşıdı; Demirel’in beş ayrı başbakanlığı üzerine 7 yıllık Çankaya dönemi eklendiğinde 17 yıl 152 güne ulaşıyor. 

Üçüncüsü, yeni hükümet sistemi ve halkoyuyla seçilen cumhurbaşkanlığı düzeninde Erdoğan, 2003–2014 arasında 11 yıl 167 gün başbakanlık yaptı; 28 Ağustos 2014’ten bu yana cumhurbaşkanı olarak 11 yıl 6 günü geride bıraktı. Toplam 22 yıl 173 günle ikinci sırada ve görevde bulunduğu için süresi her gün artıyor.

Dördüncüsü, Özal ve Gül gibi liderler hem başbakanlık hem cumhurbaşkanlığını daha kısa dönemlerde üstlenerek ilk yediyi tamamlıyor. Özal’ın 5 yıl 331 gün başbakanlık + 3 yıl 159 gün cumhurbaşkanlığı toplamı 9 yıl 125 gün, Gül’ün ise 116 gün başbakanlık + 7 yıl cumhurbaşkanlığı toplamı 7 yıl 116 gün.

Sonuç net: Yürütmede en uzun süre görev yapan lider İsmet İnönü. Bu sıralama, yalnızca sembolik bir “rekorlar tablosu” değil; Türkiye’nin siyasal evrelerini, liderlerin sistem içindeki rollerini ve yürütme sürelerinin hangi tarihsel bağlamlarda biriktiğini de gösteriyor.

Haber: Abdurrahman REYHANLI

MEMLÜKLER DURDURULAMAYAN MOĞOLLARI NASIL DURDURDU?

Atatürk'ün Şahsi meselesi nedir?

Kilis'in ilk belediye başkanı kimdir? Kilis tarihi