Ne oldu? (Tarihçe ve son 72 saat)
-
5 Eylül 2025 Cuma: ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), iki Venezuelalı askeri uçağın Karayip Denizi’nde bir ABD savaş gemisinin yakınına uçtuğunu ve bunun “son derece kışkırtıcı” olduğunu açıkladı. Aynı gün Trump, “tehlikeli pozisyona girerlerse vurulacaklar” ifadelerini kullandı.
-
5 Eylül: Reuters’ın üst düzey kaynaklara dayandırdığı habere göre ABD, 10 adet F-35 stealth savaş uçağını Porto Riko’ya konuşlandırma kararı aldı; bölgede hâlihazırda en az 7 savaş gemisi ve 4.500’den fazla denizci ve deniz piyadesi görev yapıyor.
-
2 Eylül Salı: ABD, Karayipler’de bir hızlı botu hava saldırısıyla imha etti; Trump, botun Venezuela bağlantılı Tren de Aragua çetesi için uyuşturucu taşıdığını iddia etti. Caracas bu iddiaları reddetti.
Trump ne dedi?
Trump, Oval Ofis’te gazetecilerin soruları üzerine, ABD gemilerine yaklaşan Venezuelalı jetlerin “tehlikeli bir pozisyona” girmesi halinde düşürüleceğini söyledi; ayrıca Venezuela’daki 2024 seçimlerinin “çok tuhaf” olduğunu ileri sürdü. Aynı açıklamalarda, hedefinin “rejim değişikliği değil, narko-terör ve kaçakçılıkla mücadele” olduğunu vurguladı.
Maduro’nun yanıtı
Maduro, Bogota muhabirlerine yansıyan açıklamasında Venezuela’nın “henüz silahsız mücadele safhasında” olduğunu, fakat saldırı halinde “yerel-bölgesel-ulusal düzeyde silahlı mücadeleye geçileceğini” söyledi. Aynı konuşmada “ABD, Latin Amerika’da zorla rejim değişikliği planlarından vazgeçmeli; egemenliğimize saygı göstermeli” dedi. Bununla birlikte “konuşmaya, diyaloga hazırız” vurgusu da yaptı. Hükümet, Bolivarcı Ulusal Milisin “operasyonel ve örgütsel aktivasyonunu” ilan etti.
Sahadaki tablo: Yığınak, uçuşlar ve riskler
Pentagon’un “kışkırtıcı uçuş” olarak nitelediği olayda, iki F-16’nın ABD muhribi USS Jason Dunham yakınında görüldüğü bildirildi. Bölgeye F-35 sevkiyatı kararı ve donanmanın varlığı, yanlış hesap ve kaza riski barındırıyor. Washington, yığınağı uyuşturucuyla mücadele gerekçesiyle savunuyor; Caracas ise bunun ülkeyi askerî baskı altında tutma hamlesi olduğunu söylüyor.
Hukuki tartışma: Kongre yetkisi ve “meşruiyet” çekişmesi
ABD’de muhalefetten bazı isimler, Karayipler’deki ölümcül operasyon ve muhtemel yeni saldırılar için Kongre onayı gerekip gerekmediğini sorguluyor. Reuters’a konuşan Demokrat Temsilci Ilhan Omar, “Kongre savaş ilan etmedi” diyerek yönetimi hukuksuzlukla eleştirdi. Washington ise Tren de Aragua’yı “yabancı terör örgütü” ilan ettiğini ve uyuşturucu tehdidinin askerî angajmanı haklı kıldığını savunuyor.
Neden şimdi?
Trump yönetimi, Maduro’yu narko-trafik ağlarıyla bağlantılı olmakla suçluyor; ABD, Ağustos 2025’te Maduro hakkında bilgiye 50 milyon dolar ödül koydu. Caracas, suçlamaları reddediyor ve örgütün ülkede etkisiz hâle getirildiğini iddia ediyor. ABD’nin tek taraflı bot saldırısı ve peşinden gelen hava-deniz yığınağı, bu söylemi fiilî baskıyla birleştiriyor.
Olası senaryolar
-
Sıcak temas riski: Hava sahasında yanlış anlama/yanlış alarm sonucu bir angajman ihtimali arttı. Küçük bir kıvılcım geniş çaplı tırmanma yaratabilir. (Pentagon’un sert uyarısı; Maduro’nun milis aktivasyonu)
-
Sınırlı “kartele yönelik” vur-kaç: Washington, Venezuela toprakları içindeki hedeflere “terörle mücadele” çerçevesinde sınırlı vuruş opsiyonlarını değerlendiriyor. Böyle bir adım, egemenlik tartışmasını alevlendirir.
Müzakere penceresi: Maduro’nun “diyaloga açığız” mesajı ve Trump’ın “rejim değişikliği peşinde değiliz” vurgusu, arka kapı diplomasisine alan bırakıyor.
Zaman çizelgesi (kesin tarihlerle)
-
28 Ağustos 2025: ABD donanması; Karayipler’e çoklu harp gemisi ve bir nükleer denizaltı gönderir (resmî gerekçe: uyuşturucuyla mücadele).
-
2 Eylül 2025: ABD, Karayipler’de bir sürat teknesini hava saldırısıyla imha eder; 11 kişi ölür. Washington, botu Tren de Aragua ile ilişkilendirir; Caracas “yargısız infaz” diyerek tepki verir.
-
5 Eylül 2025: İki Venezuelalı savaş uçağı bir ABD muhribinin yakınına uçar; Pentagon “çok kışkırtıcı” der. Aynı gün Trump, “gerekirse düşürürüz” açıklamasını yapar; ABD 10 F-35’i Porto Riko’ya konuşlandırır.
-
6 Eylül 2025: Maduro, saldırı halinde “silahlı mücadele” çağrısı yapar; “egemenliğe saygı ve diyalog” vurgularını yineler.
