Kilis'in Cumhuriyet tarihindeki ilk gazetesi?

 Gazetenin künyesinde imtiyaz sahibi Mehmed Oğuz, mesul müdür Muhtar Sabit olarak yer alır; serlevhasında “Müdâfaa-i Hukuk Cemiyetinin nâşir-i efkârıdır” ibaresi bulunur ve haftada üç gün yayımlandığı belirtilir. Bu erken dönem nüshaların bir kısmı Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nde, bir kısmı ise Millî Kütüphane’de korunmaktadır.

Arşiv kayıtları ve mevcut nüshalar, Kilis Gazetesinin ilerleyen yıllarda sahiplik yapısının değiştiğini ve yayın periyodunun “günlük” formata evrildiğini gösterir. Bu süreklilik, kentin yerel basın kültürünün Cumhuriyet’in kuruluş yıllarından itibaren nasıl olgunlaştığını ortaya koyar.

1920’lerde ikinci halka: “Kilis Yevmî/Günlük Halk Gazetesi”

Kilis’te erken Cumhuriyet döneminin bir diğer belirleyici yayını Kilis Yevmî (Günlük) Halk Gazetesidir. Akademik çalışmalarda gazetenin 1921’de yayına başladığı, 1925’te “üçüncü yılına” girdiğini duyurduğu; bu dönemde imtiyaz sahiplerinin Mahmud (Ragıb) ve Abdullah Samet olduğu belirtilir. 1925–1926 ve sonraki yıllara ait çok sayıda nüshanın araştırmalarda kullanıldığı görülür.

Gazete, 1937–1939 arasında özellikle Hatay meselesini yakından izlemiş; sınır, ilhak ve diplomasi sürecine dair haberleri düzenli biçimde sayfalarına taşımıştır. Bu dönemi analiz eden makaleler, Kilis Günlük Halk Gazetesinin bölgesel gündemin ulusal siyasetle bağını kuran önemli bir kaynak olduğunu teyit eder. 

Basın bibliyografyaları da Kilis’te 1938–1939 yıllarında “Kilis Günlük Halk Gazetesi” başlığıyla yayımlanan nüshaların kataloglandığını kaydeder; böylece yerel basının sürekliliği farklı başlıklar ve periyotlarla da olsa izlenebilir.

Neden önemli?

Kilis’te gazeteciliğin 1923 tarihli Kilis Gazetesi ile belgelendiğini bilmek, kentin toplumsal hafızasında yerel basının köklerini ortaya koyuyor. Müdâfaa-i Hukuk çizgisindeki yayın anlayışı, Anadolu’nun pek çok kentinde olduğu gibi Kilis’te de basının “kamuoyu oluşturma” işlevini üstlendiğini gösteriyor. Ardından gelen Kilis Yevmî/Günlük Halk Gazetesi ise hem gündelik hayatı hem de Hatay gibi stratejik bir dosyayı sayfalarına taşıyarak, Kilis’in bölgesel bir haber merkezi rolünü pekiştirdi. 

Not: 19 Haziran 1923 (sayı 75), 24 Mayıs 1925 (sayı 349) ve 4 Temmuz 1928 (sayı 639) gibi nüshaların künyeleri çevrimiçi kataloglarda görülebiliyor; bu kayıtlar “ilk gazete” bilgisini ve erken dönem yayın çizgisini doğrudan doğruluyor.

Haber: Abdurrahman REYHANLI

Kilis'in ilk belediye başkanı kimdir? Kilis tarihi

İslam Bey kimdir? Neler yapmıştır? Kilis'in önemli ismi

Kilis'te deprem: Hangi Yıllarda Oldu, Ne Kadar Etkilendi?

Kilis'in eski adı ve Kilis isminin kökeni nedir?