ABD’de Harvard Tıp Fakültesi ile bağlantılı Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi (BIDMC) tarafından yürütülen ve PLOS One dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, tuvalette akıllı telefon kullanan kişilerde hemoroid görülme olasılığı, kullanmayanlara kıyasla %46 daha yüksek. Araştırmada ilişki; yaş, cinsiyet, vücut kitle indeksi, egzersiz düzeyi, ıkınma ve lif tüketimi gibi değişkenlere göre düzeltme yapıldıktan sonra da anlamlı kaldı. Çalışma doğrudan neden-sonuç kanıtlamasa da “telefonla oturma süresinin uzaması”nın kritik bir ara mekanizma olduğuna işaret ediyor.
Çalışma nasıl yapıldı?
BIDMC’de tarama kolonoskopisi için başvuran 125 yetişkin değerlendirildi. Katılımcılara tuvalet alışkanlıkları ve akıllı telefon kullanımı soruldu; hemoroid varlığı ise kolonoskopi sırasında endoskopik olarak doğrulandı ve iki bağımsız endoskopist tarafından ayrıca incelendi. Katılımcıların %66’sı tuvalette telefon kullandığını bildirdi; genel örneklemde hemoroid %43 oranında saptandı.
Bulgular: “Beş dakikayı aşan” oturmalar öne çıkıyor
Telefon kullananların, kullanmayanlara göre tuvalette daha uzun süre kaldığı saptandı: %37,3’ü her seferinde 5 dakikadan fazla oturduğunu belirtirken, bu oran telefon kullanmayanlarda %7,1’de kaldı. Çok değişkenli analizde, telefon kullanımı = %46 daha yüksek hemoroid riski sonucuna ulaşıldı. Araştırma ayrıca telefon kullanıcılarının haftalık egzersiz düzeylerinin daha düşük, yaş ortalamalarının ise daha genç olduğunu raporladı. En sık yapılan aktiviteler “haber okumak” ve “sosyal medya” olarak öne çıktı.
Neden risk artıyor olabilir?
Uzmanlar, tuvalette uzun süre oturmanın rektal bölgedeki damarlara binen basıncı artırabildiğini ve zamanla hemoroid yastıkçıklarında dolgunluk/şişme yaratarak yakınmaları tetikleyebildiğini vurguluyor. Klinik rehber ve hasta bilgilendirme sayfaları da “tuvalette gereğinden uzun kalmama” ve “ıkınmaktan kaçınma” önerilerini yıllardır tekrar ediyor.
Harvard’dan değerlendirme: “Telefon bizi fark etmeden daha uzun tutuyor”
Harvard Gazette’in araştırma ekibinden gastroenterolog Dr. Trisha Pasricha ile yaptığı söyleşide, telefon kullananların “5 dakikadan fazla oturma olasılığının 5 kat yüksek” olduğuna ve bunun yarısının telefonu süreyi uzattığının farkında bile olmadığına dikkat çekildi. Dr. Pasricha, verilerin PLOS One’da yayımlandığını ve modern “telefonla tuvalet” alışkanlığının sağlık etkilerine dair güncel kanıt sunduğunu belirtti.
Ne yapmalı? (Uzman önerileri)
Telefonu dışarıda bırakın, süreyi sınırlayın: Pek çok uzmanın önerdiği “en fazla 5 dakika” kuralını hatırlayın; çalışmanın yazarları da uzun oturmadan kaçınmayı vurguluyor.
Ikınmayın, gelmediyse zorlamayın: Tuvalette sonuç alamıyorsanız kalkıp sonra tekrar deneyin. Gereksiz ıkınma ve uzun oturma riskleri artırır.
Lif ve suyu artırın: Günlük 25–38 g lif (meyve, sebze, tam tahıl) ve bol su, dışkıyı yumuşatır; kabızlık ve ıkınmayı azaltır.
Düzenli hareket edin: Hareketsizlik kabızlığı ve tuvalette kalma süresini olumsuz etkiler; egzersiz bağırsak hareketlerini destekler.
Gerekirse ayak yükseltici kullanın: Dizleri kalçadan yükseğe getiren bir tabure, boşaltımı kolaylaştırabilir.
Belirti sürerse hekime başvurun: Kanama, şiddetli ağrı veya tekrarlayan şikâyetlerde modern tedaviler (lastikle bağlama, enjeksiyon/skleroterapi, IR koagülasyon vb.) etkilidir.
Çalışmanın sınırları
Bu araştırma kesitsel olduğu için nedensellik kanıtlamaz; örneklemin kolonoskopi hastaları (45 yaş ve üzeri ağırlıklı) olması da tüm toplum için doğrudan genellenebilirliği sınırlar. Yine de endoskopik doğrulama ve çok değişkenli analiz gibi güçlü yönleriyle uzun tuvalet oturumu ve telefon kullanımı arasındaki bağlantıya dair önemli bir veri sunuyor.
Sonuç
Veriler, “tuvalette telefon” alışkanlığının fark ettirmeden oturma süresini uzattığını ve bunun da hemoroid riskini artıran bir davranış olabileceğini gösteriyor. Basit önlemler—süre kısıtı, ıkınmaktan kaçınma, yeterli lif/su, düzenli hareket—yakınmaları azaltmada ve nüksü önlemede kilit rol oynayabilir.