Yüksek kolesterol, dünyada milyonlarca insanın sağlığını tehdit eden, genellikle belirti göstermeden ilerleyen ciddi bir sağlık sorunudur. Yapılan araştırmalar, her beş kişiden ikisinin yüksek kolesterolle yaşadığını ortaya koyuyor. "Sessiz katil" olarak da bilinen bu durum, uzun vadede kalp krizi, felç ve damar hastalıkları gibi hayatı tehdit eden birçok probleme neden olabiliyor. Ancak yüksek kolesterol yalnızca kalp ve damar sistemini değil, aynı zamanda göz sağlığını da etkileyebiliyor.
Kolesterol, vücudun hücre yapısında ve hormon üretiminde önemli rol oynayan yağ benzeri bir maddedir. Ancak kandaki kolesterol seviyeleri normalin üzerine çıktığında, atardamarlarda birikmeye başlayarak zamanla damarları daraltır ve kan akışını zorlaştırır. Bu durum, kalbin ve beynin yanı sıra gözleri de etkileyebilir.
BELİRTİ GÖSTERMEYEN BİR TEHLİKE
Yüksek kolesterol çoğu zaman belirti vermez. Bu yüzden birçok kişi yıllarca bu sorunla yaşadığının farkında bile olmaz.
Ancak bazı durumlarda, kolesterol seviyesinin yükseldiğine dair vücut bazı sinyaller gönderebilir. Bu sinyallerin bazıları doğrudan gözlerde kendini gösterir.
Cleveland Clinic tarafından paylaşılan bilgilere göre, yüksek kolesterol, "retinal ven tıkanıklığı" (RVO) adı verilen ve ağrısız görme bozukluğuna neden olabilen ciddi bir göz rahatsızlığına yol açabilir.
Bu durum, gözdeki damarların daralması veya bir kan pıhtısıyla tıkanması sonucu ortaya çıkar. Tıkanıklık, gözün retina adı verilen arka tabakasında kan akışını engeller ve görme yetisinde ani veya zamanla artan kayıplara yol açabilir.
RETİNAL VEN TIKANIKLIĞI (RVO) NEDİR?
Retinal ven tıkanıklığı, genellikle sadece bir gözde görülür ve hastalığın şiddetine göre belirtiler değişkenlik gösterebilir. En yaygın belirtiler arasında ağrısız bulanık görme veya ani görme kaybı yer alır. Bu görme kaybı başlangıçta hafif olabilir ancak zamanla kötüleşebilir. Bazı vakalarda, hasta bir anda tamamen görme yetisini kaybedebilir.
Bu durum daha çok ileri yaş grubundaki bireylerde, diyabet hastalarında ve yüksek tansiyon veya yüksek kolesterol gibi damar sağlığını olumsuz etkileyen sorunları olan kişilerde görülür. Erken teşhis edilmediğinde kalıcı görme kaybına neden olabilir.
Tıkanmış damarlar doğrudan açılamasa da uzmanlar, bu durumun arkasındaki nedenlerin tedavi edilmesiyle bazı vakalarda görme yetisinin kısmen geri kazanılabileceğini belirtiyor.
Cleveland Clinic'e göre, retinal ven tıkanıklığı yaşayan hastaların yaklaşık üçte biri zamanla iyileşme gösterirken, üçte biri durumunu korur, diğer üçte biri ise kademeli olarak daha da kötüleşir. Kesin iyileşme süreci ise bir yıl ya da daha fazla sürebilir.
KOLESTEROLÜ DÜŞÜREN EN ETKİLİ YİYECEKLER
PATLICAN
Patlıcan, yüksek miktarda diyet lifi içerir; 1 fincanında 2.4 gram lif bulunur. Lif ise kan kolesterol seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olur.
BAMYABamya, sıcak iklimlerde yetişen ve dünya çapında tarımı yapılan bir sebzedir. Araştırmacılar, bamyadaki "müsilaj" adı verilen jelin, sindirim sırasında kolesterole bağlanarak kolesterolün vücut dışına dışkı yoluyla atılmasını sağladığını bulmuştur. Bu durum kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
ELMA
2019 yılında yapılan küçük bir çalışmada, hafif yüksek kolesterole sahip 40 katılımcının günde iki elma yemesiyle toplam kolesterol ve LDL kolesterol seviyelerinde azalma görülmüştür. Ayrıca yemeklerden sonra kana karışan bir tür yağ olan trigliserit seviyeleri de düşmüştür. Bir elma, boyutuna bağlı olarak 3–7 gram diyet lifi içerir. Ayrıca elmalarda bulunan "polifenol" adı verilen bileşikler de kolesterol seviyeleri üzerinde olumlu etkilere sahip olabilir.
AVOKADOAvokado, kalp dostu besinler açısından zengindir. 2015 tarihli bir çalışmaya göre, günlük bir avokado tüketimi LDL kolesterolü düşürerek kalp hastalığı riskini azaltabilir ve HDL kolesterolü olumsuz etkilemeden bu faydayı sağlayabilir. 1 fincan avokado, 14.7 gram tekli doymamış yağ içerir. Bu yağlar LDL kolesterolü azaltarak kalp hastalıkları ve inme riskini düşürebilir.
YULAF
2017 yılında yapılan küçük bir çalışma, 4 hafta boyunca yulaf tüketen katılımcıların LDL kolesterol seviyelerinde %11.6 oranında azalma olduğunu ortaya koydu. 2019 yılında yapılan başka bir araştırma, yulaftaki çözünür lifin LDL kolesterolü düşürerek kalp sağlığına katkı sağladığını doğruladı.
BİTTER ÇİKOLATA
Bitter çikolatadaki kakao, flavonoid adı verilen antioksidan ve iltihap önleyici bileşikler içerir. 2015 yılında yapılan bir denemede, katılımcılar günde iki kez flavanol içeren kakao içeceği tüketmiştir. Bir ay sonunda LDL kolesterol ve kan basıncında azalma, HDL kolesterolde ise artış görülmüştür. Ancak bitter çikolata ürünleri doymuş yağ ve şeker bakımından yüksek olabileceğinden ölçülü tüketilmelidir.
MERCİMEKMercimek lif bakımından zengindir; yarım fincanında 7.8 gram lif bulunur. Lif, kolesterolün kana karışmasını önleyebilir. 2015 tarihli bir çalışmada, tip 2 diyabetli ve fazla kilolu 39 katılımcı üzerinde yapılan araştırma, mercimek filizlerinin kolesterol seviyeleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermiştir.
SARIMSAK
Sarımsak, birçok yemekte kullanılabilir ve birçok sağlık faydası vardır. Araştırmalar, sarımsağın kolesterol seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.
YEŞİL ÇAY
Yeşil çayda bulunan "kateşin" adlı antioksidanlar sağlığa çeşitli şekillerde fayda sağlar. 2020 tarihli bir inceleme, yeşil çay tüketiminin toplam ve LDL kolesterol seviyelerini anlamlı şekilde azalttığını, HDL kolesterolü ise etkilemediğini göstermiştir.
ZEYTİNYAĞISızma zeytinyağı, kalp dostu Akdeniz diyetinin temel parçalarından biridir ve genellikle yemek pişirme yağı olarak kullanılır. Doymuş yağlar yerine tekli doymamış yağlar (sızma zeytinyağında bulunur) tüketmek, LDL seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, sızma zeytinyağı antioksidan ve iltihap önleyici özelliklere sahiptir, bu da kalp ve genel sağlık için faydalıdır.