1. Resmî Statüye Dayalı Vatandaşlık (Genel Yollar)
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 11. maddesine göre, yabancı uyruklu kişiler aşağıdaki şartları sağlarsa ilerleyen süreç sonunda Türk vatandaşı olabilir:
Erişkinlik şartı: Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
Sürekli ikamet: Başvuru tarihinden önceki en az 5 yıl boyunca kesintisiz Türkiye'de yasal olarak ikamet etmiş olmak.
Yerleşme iradesinin kanıtlanması: Türkiye’de yerleşmeye niyetlendiğini; taşınmaz edinme, iş kurmak, yatırım yapmak, çalışma gibi faaliyetlerle göstermek veya yerleşik eğitim gibi durumlar.
Sağlık ve ahlak: Toplumla uyumlu, iyi ahlak sahibi; bulaşıcı hastalık taşımamak.
Dil yeterliliği: Türkçede yeterli konuşma becerisine sahip olmak.
Geçim: Kendisi ve bakmakla yükümlü olanların geçimini sağlayacak gelir veya mesleğe sahip olmak.
Güvenlik: Milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı bir durumu olmamak.
2. Evlilik Yoluyla Vatandaşlık
Suriyeliler için en sık başvurulan yollardan biri:
En az 3 yıl boyunca bir Türk vatandaşı ile evli olmak, evliliğin hala devam ediyor olması ve aile birliği içinde yaşanıyor olması gerekmektedir.
Ayrıca evlilik birliğiyle bağdaşmayan bir faaliyet içinde olunmamalı ve kamu düzeni veya güvenliğine aykırı bir durum bulunmamalıdır.
Geleneksel geçici koruma kimliği (GKK) sahibi Suriyelilerin bu yol üzerinden vatandaşlık başvurusu yapabilmesi için önce aile ikamet izni almaları gerekir. GKK kimliğiyle doğrudan başvurulamıyor; önce geçerli bir ikamet izni temin edilmelidir.
3. İstisnaî Vatandaşlık (Yetkili Makam Kararıyla)
Cumhurbaşkanlığı kararıyla bazı Suriyelilere istisnai olarak vatandaşlık verilebilmektedir:
Finansal yatırım:
En az 250.000 USD değerinde taşınmaz edinimi, veya
En az 500.000 USD sabit sermaye yatırımı, veya
Bankaya veya devlet borçlanma araçlarına (3 yıl süreyle) en az 500.000 USD yatırımı, veya
En az 50 kişilik istihdam yaratılması gibi ekonomik katkılar.
Üstün hizmet: Bilim, teknoloji, sanat, sosyal alanda olağanüstü katkı sunan kişiler.
Bu yatırımlar ya da katkılar “Yetkili makam kararı”yla değerlendiriliyor; kişi uygun görülürse vatandaşlık verilebiliyor. Elbette işlem sonrası karar, ret durumunda dava açma hakkı da bulunuyor.
4. Doğum Yoluyla Vatandaşlık (Vatansız Çocuklar)
5901 sayılı kanunun 8. maddesine göre, Türkiye'de doğup, herhangi bir vatandaşlık bağı olmayan (vatansız) çocuklar doğum itibarıyla Türk vatandaşı sayılır.
Bu kapsamda Suriyeli anne-baba dölünden Türkiye'de doğan ve vatansız statüde kabul edilen çocuklar, Türk vatandaşlığı kazanabilir.
5. Güncel Durum ve İstatistik
2024 itibarıyla Türkiye’de yaklaşık 238.768 Suriye kökenli kişi Türk vatandaşıdır.
Ayrıca, yatırımla veya evlilikle vatandaşlığa geçiş süreçleri giderek daha fazla gündeme gelmektedir.