Hava kirliliği yüksek tansiyon riskini % 15 artırıyor

Hipertansiyon hiçbir belirti vermeyebilir ve çoğu hipertansiyon hastası tansiyonun yüksekliğini hissetmez. Ancak tansiyon yüksekliği bir şikayet yapmasa da organlara zarar vererek kalp krizi, felç gibi ciddi problemlere neden olur. Hipertansiyonun erken saptanması ölümcül hastalıkların engellenmesinde büyük önem taşır. Bu nedenle her yetişkinin hiçbir şikayeti olmasa da yılda bir kez tansiyonunu ölçtürmesi ve bu konuda bilinçlenmesi erken önlem alınması açısından önemlidir.

Memorial Antalya Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Mustafa Hakan Şahin, yüksek tansiyona neden olabilecek durumlar hakkında bilgi verdi.

Yüksek Tansiyon Damarların Düşmanı!

Tansiyon kalbin vücuda kan pompalaması sırasında damarlarda oluşan basınçtır. Kalp kasılırken büyük, gevşerken küçük tansiyon oluşur. Büyük tansiyonun 120’yi küçük tansiyonun 80’i geçmesi kişiyi tansiyon açısından riske sokar. Büyük tansiyonun 120-139 küçük tansiyonun 80-89 aralığında olmasına hipertansiyon öncesi dönem denir. Bu düzeyde olan tansiyon için şeker veya kalp hastalığı gibi ek riskler varsa ilaç tedavisi gerektirirken; ek risk faktörü olmayan kişilerde hayat tarzının düzenlenmesi ve takip edilmesi yeterlidir. 140/90’nın üzerinde olan bireylerde kişiye özel ilaç/ilaç dışı seçenekler düşünülmelidir. Tansiyonun bir kez yüksek olması değil ortalama değeri değerlidir. Devamlı olan tansiyon yüksekliği damarlara zarar vererek kalp, beyin, böbrek hastalıklarına neden olur.

Hiçbir Nedeni Olmayabilir!

Bazı hormonal hastalıklar, böbrek hastalıkları ve damarsal problemler tansiyona neden olabilir. Ancak bu durumlar tüm hipertansiyon hastalarının %5-10’nun sebebidir. Geri kalan %90-95 hastada tıbbi bir neden saptanmamaktadır.

Yüksek tansiyona neden olabilecek durumlar şunlardır;

Aile öyküsü: Genetik geçişin %30-50 civarında olduğu bildirilmektedir.
İleri yaş: 35 yaş altında hipertansiyon kabaca %10 civarında, 35-65 yaş arasında %30 civarındadır. 65 yaş üzerinde hipertansiyon sıklığı %50’e kadar yükselmektedir.
Sağlıksız beslenme ve tuz tüketimi: Tuz tüketiminin günlük 5 gramın üzerinde olması hipertansiyon riskini ciddi artırır. Maalesef ülkemizde günlük tüketilen tuz miktarı 20 gram civarındadır. Potasyumdan fakir beslenme yani meyve sebze tüketiminin azlığı tuzdaki sodyumun zararlı etkilerini pekiştirir.
Fazla kilo: Obez bir tansiyon hastası 10 kilo verirse tansiyonu yaklaşık 10 birim düşer. Fazla kilo hipertansiyon için önemli bir risk faktörüdür.
Hareketsizlik: Hareketsiz bir yaşam tarzı tansiyonu yükselten diğer bir sebeptir. Haftalık 150 dakika tempolu yürüyüş yapmayan veya eşdeğeri hareketliliği olmayan kişiler hipertansiyona hareketli olan kişilere göre yakalanma eğilimindedir.
Sigara: Nikotin sempatik aktiviteyi artırarak kan basıncını yükseltir.
Sürekli alkol tüketmek: Aynı şekilde düzenli yüksek alkol alımı kan basıncını yükseltir.
Uzun süreli stres: Stresin kendisi ve stresin neden olduğu aşırı yemek, sigara gibi faktörler tansiyonu yükseltir.
Yetersiz uyku: Günlük ortalama 7 saatin altında uyumak hipertansiyona yol açabilir. Uyku apnesi - horlama ile beraber giden nefes kesilmeleri, genç erişkinlerde tansiyonun sık sebeplerindendir.
Hava kirliliği: Hava kirliliği gözden kaçan bir diğer hipertansiyon nedenidir. Havadaki partikül madde miktarındaki her 10 µg/m³’lük artış hipertansiyon riskini yaklaşık %15 oranında artırmaktadır.
Ağır metaller: Toprak ve sudaki ağır metal kirliliği ispatlanmış bir hipertansiyon nedenidir. Kurşun, kadminyum, arsenik gibi ağır metaller hipertansiyon görülme sıklığını arttırır.
Gürültü: Hava ve ağır metal kirliliği dışında, çevresel gürültü kirliliği gibi faktörlerin de kan basıncı üzerinde etkisi olabileceği ileri sürülmüştür. Özellikle trafik ve şehir gürültüsüne uzun süre maruz kalan bireylerde stres yanıtı ve uyku bozukluğu mekanizmalarıyla hipertansiyon riskinin arttığı bazı çalışmalarda ileri sürülmüştür.
Kimyasallar: Plastiklerdeki ve tarım ilaçlarındaki hormon bozucu kimyasalların kan basıncı düzenlenmesini bozduğu gözlemlenmiştir. Bu faktörlerin hipertansiyon üzerine etkileri hava kirliliği kadar net değildir.