İslam Bey kimdir? Neler yapmıştır? Kilis'in önemli ismi

Kilis’in hafızasında “İslam Bey” adı, Millî Mücadele’nin zor yıllarından Cumhuriyet’in ilk on yılına uzanan bir liderlik hikâyesinin karşılığıdır. Resmî ve yerel kaynaklara göre asıl adı Mehmet olan İslam Bey, kentin köklü ailelerinden Hacı Şerif Ağa (Hacışerifzade) soyuna mensuptur. I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale cephesinde görev yaptı; Mondros’tan sonra Kilis’te yerel direnişi örgütleyen isimlerin başında geldi. 1922’de ve 1927–1931 arasında iki dönem Kilis Belediye Başkanı olarak görev üstlendi. 

Aile kökleri ve gençlik yılları

Yerel idari ve biyografik kayıtlarda İslam Bey’in, Kilis’te etkin bir eşraf ailesi olan Hacı Şerif Ağa hanesinden geldiği belirtilir. Bu notlar, onun şehirde söz sahibi bir çevrede yetiştiğini ve ileride üstleneceği sivil-askerî sorumluluklar için doğal bir liderlik zeminine sahip olduğunu gösterir. 

Cepheden kente: Çanakkale deneyimi

Kilis Valiliği’nin paylaşımlarında İslam Bey’in I. Paylaşım Savaşı sırasında Çanakkale’de savaştığı vurgulanır. Bu cephe tecrübesi, onu işgal yıllarında Kilis’teki milis örgütlenmeleri için sahada tecrübeli bir isim hâline getirdi. 

Millî Mücadele ve yerel direniş

Kilis işgal altındayken, şehirde “çete kumandanı” olarak anılan yerel direniş çekirdeğinin ön saflarında yer aldı. Bazı anlatılarda, Kaymakam İbrahim Bey’le birlikte yürütülen milis yapılanmalarında İslam Bey’in adı ayrıca zikredilir. Bu döneme ilişkin ayrıntılar, yerel basın ve derleme metinlerinde geniş yer bulur. 

Belediye başkanlığı: İki dönemlik yönetim

• İlk dönem (1922–1923): Cumhuriyet öncesi geçiş yıllarının zorlu şartlarında başladı. Kilis’in belediye başkanları listesinde İslam Bey, Cumhuriyet dönemi sıralamasında da ilk başkan olarak görünür. 

• Siyasî arayol (1925): Kilis Belediyesi’nin resmî tarihçesi, 1925 seçimleri öncesinde İslam Bey’in “etkisizleştirildiğini” ve yerine Muhtar Yavaşça’nın getirildiğini kaydeder.

• İkinci dönem (05.08.1927–26.06.1931): Sandıktan yeniden çıkarak kente hizmetini sürdürdü. Yerel kayıtlara göre bu yıllarda belediye dairesi, Tekke (Tekye) Camii civarındaki Muharrem Canbolad’ın evinden Dolap Pazarı karşısındaki Akif Efendi’nin evine taşındı. 

Belediyenin resmî sayfası, 1930’larda Kılıç Ali’nin bölgesel siyasî etkisiyle İslam Bey’in “tasfiye edildiğini” yazar; bu da dönemin sert yerel rekabetini göstermesi açısından dikkat çekicidir. 

Kentte bıraktığı izler

İslam Bey’in adı bugün de sokak ve park isimlerinde yaşıyor; resmi haritalarda İslam Bey Sokak ve İslam Bey Parkı kayıtları bulunuyor. Ayrıca aile adı, Kilis’te Mahmut İslam Bey Konağı gibi tarihî yapılarda kültürel bir bellek olarak sürüyor (konak, güncelde halk eğitimi ve el sanatları projelerine ev sahipliği yapıyor). 

Neden önemliydi?

• Askerî-sivil köprü: Cephe deneyimini, şehir içi örgütlenme ve kamu yönetimine taşıdı.

• Kriz yönetimi: İşgal, göç ve kıtlık koşullarında belediyeyi ayakta tutan isimlerden biri oldu.

• Kurumsal hafıza: Belediye logistiği ve mekânsal düzenlemelerde (belediye dairesinin taşınması gibi) somut iz bıraktı. 

Zaman çizelgesi (özet)

• 1915–1916: Çanakkale’de askerlik. 

• 1919–1921: Kilis’te yerel direniş içinde aktif rol; “çete kumandanı” olarak anılır. 

• 1922–1923: 1. belediye başkanlığı dönemi. 

• 1925: Siyasî süreçler nedeniyle görev dışı kalır; Muhtar Yavaşça dönemi.

• 05.08.1927–26.06.1931: 2. belediye başkanlığı; belediye dairesinin taşınması. 

• 1930’lar: Bölgesel siyasette güç dengeleri değişir; İslam Bey sahneden çekilir. 

Haber: Abdurrahman REYHANLI

Tarihte bugün: Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde Kesin Zafer

Tarihte Bugün: Türk Ordusu Büyük Taarruz’u Başlattı

Tarihte bugün: Osmanlı’nın Zaferi – Mohaç Meydan Muharebesi

Yavuz Sultan Selim Köprüsü 9 Yaşında: Türkiye’ye 70 Milyar Liralık

Kilis’te 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 103. Yıldönümü Coşkuyla Kutlandı