Kilis, son yıllarda zeytin ve zeytinyağı üretiminde bölgesel bir merkez haline geliyor. İl genelinde 310 bini aşkın dekar alanda 3,5 milyonun üzerinde meyve veren zeytin ağacı bulunuyor. İlde yıllık ortalama 22 bin ton zeytin ve yaklaşık 10 bin ton zeytinyağı elde ediliyor. Periyodisite (var-yok yılı), iklim ve bakım koşullarına göre rekolte yıldan yıla değişse de trend, “coğrafi işaretli Kilis Zeytinyağı” ile katma değerli üretime yönelmiş durumda.
‘Kilis yağlık’ çeşidi damakta iz bırakıyor
Kente özgü Kilis yağlık zeytininden üretilen yağ; düşük asit, belirgin meyvemsilik ve yeşil badem–enginar çağrışımlı aromasıyla biliniyor. Soğuğa dayanıklı ağaç yapısı ve yüksek yağ oranı, üreticinin de tüketicinin de tercihini bu çeşitten yana yapıyor.
Tesisler ve kapasite
Kent genelinde 30’un üzerinde zeytinyağı işleme tesisi faaliyet gösteriyor. Yeni yatırımlarla soğuk sıkım, erken hasat ve tağşişe karşı laboratuvar analizleri gibi uygulamalar yaygınlaşıyor. Üreticiler, sezonu Ekim–Ocak döneminde iki ana fazda (erkenci ve geç hasat) yönetiyor.
Sağlık: Natürel sızma ön planda
Uzmanlar, natürel sızma zeytinyağının düzenli ve dengeli tüketiminin kalp-damar sağlığını desteklediğine; polifenollerinin oksidatif strese karşı koruyucu rol oynadığına dikkat çekiyor. Günlük 1–2 yemek kaşığı, doymuş yağ yerine kullanıldığında daha belirgin fayda sağlıyor. Yağın ışık ve ısıdan uzak, koyu cam/teneke ambalajlarda saklanması öneriliyor.
Satış kanalları: İç pazar ve mikro ihracat
Kooperatif ve birlikler: Üretici birlikleri ve kooperatifler, toplu alım-satım ve sertifikalı/organik ürünlerin pazarlanmasında kilit rol üstleniyor.
Perakende ve e-ticaret: Coğrafi işaret ve hasat/analiz bilgisi vurgulu etiketleme, e-ticaret ve gurme raflarında primi artırıyor.
HORECA: Kilis–Gaziantep–Hatay hattındaki restoran ve oteller, 5 L teneke ve şişe ürünlerde istikrarlı alıcı.
Mikro ihracat: Kanada/ABD/AB’de Türk marketleri ve gurme dükkânlarına 250–500 şişelik partilerle markalı çıkış mümkün.
Üreticiye pratik öneriler
Etiket şeffaflığı: Şişe üzerinde hasat tarihi, serbest asitlik (% oleik), polifenol (mg/kg) ve “soğuk sıkım” ibaresini net verin.
İki profil, iki seri: Erken hasat (daha yoğun, biberimsi) ve geç hasat (yumuşak içimli) için iki ayrı seriyle tüketiciye tat profili sunun.
Tadım ve anlatı: Gurme noktalarda tadım etkinlikleri düzenleyin; “Kilis yağlık” hikâyesini anlatan kısa broşür/QR ile fark yaratın.
Ambalaj: Koyu cam 500 ml/750 ml şişe + 5 L teneke ikilisiyle hem ev tipi hem HORECA’ya aynı anda hitap edin.
Zeytinin mutfaktaki yeri
Kilis mutfağında zeytin; kahvaltı, salata ve mezelerin vazgeçilmezi. Zeytinyağı, düşük-orta ısıda pişirme ve çiğ kullanımda (salata, soğuk meze, zeytinyağlılar) aromasını en iyi şekilde ortaya koyuyor. Yerel üreticiler, çekirdek yapısı ve yağ oranı sayesinde salamuralık ve kırma zeytinlerde de Kilis yağlık çeşidinin fark yarattığını vurguluyor.
Görünüm: Coğrafi işaretle katma değer
Kilis’te zeytin ve zeytinyağı, coğrafi işaret, analiz şeffaflığı ve markalı satış ile birlikte kentin tarımsal gelirinde yükselen değer olmaya devam ediyor. Üretici ve işletmelerin standartları yaygınlaştırması halinde, ihracat pazarlarında Kilis markalı ürünlerin görünürlüğü daha da artacak.