Bu adım, Londra’nın 1968’de “Doğu’daki üslerden çekilme” kararını duyurmasıyla hızlanan Körfez’deki yeniden yapılanmanın parçasıydı.
Bağımsızlığa giden yol
Katar, 1916 tarihli Anglo-Katar Antlaşması çerçevesinde dış ilişkilerini Britanya’nın yönettiği bir koruma statüsündeydi. Londra’nın 1968’te bölgeden çekilme planını açıklaması, Katar, Bahreyn ve bugünkü Birleşik Arap Emirlikleri’ni oluşturacak şeyhlikler arasında federasyon arayışlarını gündeme getirdi. Ancak ayrıntılarda uzlaşılamayınca Katar, federasyon yerine tek başına bağımsızlık yolunu seçti ve 3 Eylül 1971’de bağımsızlığını ilan etti. Aynı ay, Britanya ile ilişkileri “Dostluk Antlaşması” zemininde yeniden tanımladı.
3 Eylül’de ne oldu?
Katar’ın resmî anlatımına göre o gün, dönemin Veliahdı ve Başbakanı Şeyh Halife bin Hamad Âl Sâni, 1916 Antlaşması’nın feshedildiğini duyurarak ülkenin yeni dönemini başlattı. Bu, Britanya himayesinden tam egemenliğe geçişin hukuki simgesiydi.
Uluslararası tanınma ve örgüt üyelikleri
Bağımsızlıktan hemen sonra Katar hızla uluslararası topluma entegre oldu:
15 Eylül 1971: BM Güvenlik Konseyi 297 sayılı kararla (oybirliği) Katar’ın üyeliğini Genel Kurul’a tavsiye etti.
21 Eylül 1971: BM Genel Kurulu 2753 (XXVI) sayılı kararla Katar’ı BM üyesi kabul etti. Aynı ay Arap Birliği’ne de katıldı.
5 Eylül 1971: ABD, Katar’ın bağımsızlığını resmen tanıdığını açıkladı.
Neden önemliydi?
Katar’ın bağımsızlığı, Körfez’in siyasi haritasını belirleyen üç gelişmenin kesişiminde gerçekleşti:
Britanya’nın çekilişi ile koruma düzeninin bitmesi,
Körfez federasyonu denemelerinin sonuçsuz kalması,
Katar’ın tek başına egemenlik tercihi ve hızla uluslararası meşruiyet kazanması.
Bu süreç, bölgenin sonraki on yıllarında enerji, güvenlik ve diplomasi dengelerini doğrudan etkiledi.
Bu süreç, bölgenin sonraki on yıllarında enerji, güvenlik ve diplomasi dengelerini doğrudan etkiledi.
Kısa kronoloji
1968 – Britanya “Doğu’dan çekilme” kararını ilan etti.
1969 – Katar’da Dışişleri teşkilatının nüvesi oluşturuldu (Dışişleri Dairesi).
3 Eylül 1971 – Bağımsızlık ilanı; 1916 Antlaşması’nın feshi.
Eylül 1971 – Arap Birliği ve BM üyeliği.
Not: Bazı ikincil kaynaklarda “1 Eylül” gibi farklı tarihler dolaşsa da, yetkili referanslar ve ansiklopedik kaynaklar 3 Eylül 1971 tarihini esas alır.