Veriler Ne Gösteriyor?
TÜİK’in “Hayat Tabloları, 2021-2023” verilerine göre, Türkiye genelinde doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl oldu. Önceki 2020-2022 döneminde bu oran 77,5 yıl olarak belirlenmişti.
Erkeklerde 2020-2022 döneminde 74,8 yıl olan yaşam süresi, 2021-2023 döneminde 74,7 yıl olarak belirlendi. Kadınlarda ise önceki dönemde 80,3 yıl iken yeni dönemde 80,0 yıl oldu.
İl düzeyinde farklılıklar dikkat çekiyor: Doğuşta beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu il Kilis oldu; 76,1 yıl olarak kayda geçti.
Nereden Kaynaklı Olabilir Bu Düşüş?
Veriler “gerileme” yönünde görünse de dikkat edilmesi gereken noktalar şunlar:
Ölüm oranlarındaki kısa dönemli artışlar veya pandeminin etkileri gibi geçici faktörler (örneğin Covid-19) yaşam sürelerini düşürebiliyor.
Veriler “beklenen” yaşam süresi üzerinden hesaplanıyor; yani “şu anda bu risklerle doğan bir bebeğin” teorik olarak kaç yıl yaşayabileceğini gösteriyor. Gerçek bireysel ömürlerle paralel olmayabilir.
İl ve bölge farkları büyük; bu da sağlık hizmetine erişim, sosyoekonomik durum, eğitim düzeyi gibi değişkenlerin etkisini gösteriyor.
Ne Anlama Geliyor?
Toplum açısından bir gerileme işareti olabilir: Yaşam süresi artış trendinin durakladığını ya da tersine döndüğünü gösteriyor.
Sağlık politikaları, önleyici tedbirler, yaşam tarzı değişimleri açısından alarm niteliğinde olabilir.
Bölgesel farklılıklar (“Kilis gibi illerde daha düşük” gibi) eşitsizlik alanlarını öne çıkarıyor.