“Pestisit” Alarmı: Türk Biberleri Geri Döndü

Bulgaristan, Kapitan Andreevo sınır kapısında yaptığı resmi kontrollerde Türkiye menşeli taze biber partilerini “pestisit kalıntısı limit aşımları” nedeniyle defalarca durdurdu. Bazı sevkiyatların imha edildiği, bazılarının ise geri gönderildiği bildirildi.

Ülkenin gıda zinciri risk değerlendirme merkezinin verilerine dayanan haberler; 1 Nisan–30 Haziran 2024 döneminde RASFF sistemine 26 bildirim düşüldüğünü, bunun 25’inin Türkiye kaynaklı olduğunu aktarıyor. Aynı dönemde 11 biber bildiriminden 10’una imha kararı verildi.

Avrupa Birliği’nin Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) kayıtları, 2025’te de Bulgaristan’ın “Türkiye’den taze biber” başlıklı çok sayıda ihbar yaptığını gösteriyor. Örneğin 18 Şubat 2025 ve 19 Mart 2025 tarihli iki ayrı bildirimin konusu “taze biberde ‘formetanat’ kalıntısı” ve bildiren ülke Bulgaristan. Bu uyarılar, sınırda resmî numune alma ve analiz sürecine dayanan, AB’nin açık alarm altyapısında yer alan kayıtlardır. 

Genel tablo açısından; 2024 yılında AB’de gıda güvenliği uyarılarında taze meyve-sebze ve kuruyemiş grupları öne çıktı. RASFF bildirimlerinin yaklaşık üçte biri “sınır reddi” olup, önemli bir kısmı “pestisit kalıntısı” kaynaklı. Sık rastlanan etkin maddeler arasında klorpirifos, asetamiprid ve dimetoat gibi bileşikler sayılıyor. 

“35 kat” iddiası nereden geliyor?

Bazı haber siteleri, 23 Mayıs 2025 tarihli bir dosyada Türk biberinde “tebufenpyrad’ın limitin 35 katı” çıktığını öne sürüyor; başka içeriklerde ise farklı ürünlerde 43 veya 67 kata varan aşım örnekleri listeleniyor. Ancak bu “kaç kat” ifadeleri RASFF’in herkesçe erişilebilen sayfalarında birebir “katsayı” olarak yer almıyor; miktar/limit oranları haber kuruluşlarının kendi derlemeleridir. Bu nedenle “35 kat” gibi rakamlar, haber kaynaklarına dayalı iddia olarak değerlendirilmelidir.

Denetimler neden sertleşti?

AB tarafında 2022’den bu yana Türk-Bulgar sınırında (Kapitan Andreevo) kontrollere yönelik kurumsal gözetimin artırıldığı, yetkili birlik kurumlarının süreçlere daha yakından dahil olduğu haberleştirildi. Ayrıca 2025 yazında Bulgaristan Gıda Güvenliği Ajansı’nın izinsiz/kaçak pestisit ticaretiyle mücadele için ülke genelinde denetimleri sıkılaştırdığı bilgisi kamuoyuna yansıdı. Bu bağlam, sınır kapısındaki gıda güvenliği kontrollerinin neden daha sıkı ve görünür olduğuna dair arka plan sunuyor.

MRL nedir; ihlal ne anlama gelir?

MRL (Maksimum Kalıntı Limiti), bir gıdada bulunmasına izin verilen azami pestisit miktarıdır (mg/kg). Sınırda yapılan resmî kontrollerde bir partide MRL aşımı görülürse, parti AB mevzuatına göre reddedilir, imhaya sevk edilir ya da menşe ülkeye iade edilir. Bu, tüm ürünlerin aynı olduğu anlamına gelmez; uyarılar parti bazında değerlendirilir.

Üretici ve ihracatçı için 6 somut adım

1. Hedef pazara uygun ruhsatlı etken maddeleri ve hasat öncesi bekleme sürelerini (PHI) birebir uygulayın.

2. Entegre mücadeleyi (IPM) güçlendirip kimyasal kullanımını minimize edin.

3. Çiftlik-parti kayıtlarını eksiksiz tutun; her parti için akredite laboratuvarda ön analiz yaptırın.

4. Tedarik zincirinde “kalıntı kontrol planı” oluşturup yüksek riskli partilerde numune sıklığını artırın.

5. Paketleme-lojistik aşamasında çapraz bulaşmayı engelleyecek hijyen/izlenebilirlik önlemlerini güçlendirin.

6. Bulgaristan güzergâhında özellikle kapıdaki “hızlı test” protokollerine hazırlıklı olun; uyuşmazlık halinde karşı analiz prosedürlerini önceden netleştirin.

Tüketici açısından not
AB’ye girişte reddedilen ürünler mevzuat gereği iade edilir veya imha edilir. İade edilen ürünlerin iç piyasaya “aynı şekliyle” sunulması hukuken ve etik olarak kabul edilemez; ulusal denetim otoritelerinin görev ve sorumlulukları bu noktada belirleyicidir. Piyasada satın aldığınız ürünlerde “menşe, yetiştirme kaydı ve analiz belgesi” talep eden tedarik zinciri modelleri (ör. sözleşmeli üretim, güvenli tedarik) gıda güvenliği açısından koruyucu bir rol oynar.

AB tarafında sınır ve piyasa kontrolleri sıkı; 2024’te bildirimlerin önemli bölümü “sınır reddi” ve “pestisit kalıntısı” nedeniyle.

Haber: Abdurrahman REYHANLI

Deprem Bölgesinde Kontrollü Yıkım Anları Kamerada