Tarihte Bugün: 1912 Kumanova Muharebesi — Balkan Savaşlarının Dönüm Noktası

Balkanlarda Fırtına: Osmanlı İmparatorluğu ve Balkan İttifakı

1912 yılı sonbaharında Osmanlı İmparatorluğu, uzun süredir “Avrupa toprakları” olarak anılan Rumeli’de büyük bir askeri baskıyla karşı karşıya kaldı. Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Yunanistan’dan oluşan Balkan İttifakı, Osmanlı egemenliğini bölgeden tamamen silmek amacıyla harekete geçti.

Kumanova Muharebesi, bu ittifakın Osmanlı’ya karşı yürüttüğü ilk büyük kara savaşlarından biriydi. Osmanlı ordusunun amacı Makedonya’daki stratejik bölgeleri korumak ve Sırp ordusunun güneye ilerlemesini durdurmaktı.

Savaşın Başlangıcı: 23 Ekim 1912

Savaş, 23 Ekim sabahı Osmanlı 6. Ordusu’nun Kumanova yakınlarında Sırp birliklerine saldırmasıyla başladı. Osmanlı ordusunun başında Zeki Paşa bulunuyordu. Ancak savaşın hazırlık süreci, kötü haberleşme, yetersiz istihbarat ve zayıf lojistik destek nedeniyle büyük zorluklarla yürütülüyordu.

Sırp ordusu ise General Radomir Putnik komutasında, yaklaşık 130 bin asker ve güçlü topçu birlikleriyle sahadaydı. Osmanlı tarafında ise yaklaşık 60 bin asker bulunuyordu.

İlk gün Osmanlı birlikleri bazı cephelerde başarı sağlasa da, Sırp ordusunun modern topları ve koordineli ilerleyişi üstünlük kurmalarını sağladı.

Sırp Topçusu Savaşın Kaderini Değiştirdi

24 Ekim sabahına gelindiğinde Sırp topçu birlikleri Osmanlı mevzilerini yoğun ateş altına aldı. Özellikle Kumanova’nın kuzeyinde yer alan Zebrnjak Tepesi, Osmanlı birliklerinin savunma hattı olarak büyük önem taşıyordu. Ancak cephane yetersizliği ve iletişim sorunları nedeniyle savunma hattı çöktü.

Öğle saatlerine doğru Osmanlı birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı. Bu durum, Sırp ordusuna Kumanova’yı tamamen ele geçirme fırsatı sundu. Böylece savaş, Sırbistan Krallığı’nın kesin zaferiyle sonuçlandı.

Sonuçları: Makedonya El Değiştirdi

Kumanova yenilgisi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlardaki askeri varlığını ciddi şekilde zayıflattı.
Bu savaşın ardından:

• Osmanlı ordusu Makedonya’nın büyük bölümünden çekilmek zorunda kaldı.

• Sırbistan, kısa süre içinde Üsküp (Skopje)’ü ele geçirdi.

• Bu zafer, Sırbistan’ı Balkan Savaşlarının en güçlü aktörlerinden biri haline getirdi.

• Osmanlı için ise Balkanlarda çözülmenin başlangıcı oldu; Edirne’ye kadar geri çekilme süreci hızlandı.

Tarihin Yansıması: Bir İmparatorluğun Gerileyişinin Sembolü

Kumanova Muharebesi, sadece askeri bir yenilgi değil; Osmanlı’nın Balkan coğrafyasındaki son büyük direnişinin sembolü olarak tarihe geçti.
Osmanlı ordusunun moral kaybı, hemen ardından gelen Lüleburgaz ve Yanya Muharebeleri gibi savaşlarda da hissedildi.

Balkan Savaşları’nın sonunda Osmanlı Devleti, Rumeli topraklarının büyük bölümünü kaybetti. Kumanova yenilgisi, bir dönemin kapanışını, yeni ulus devletlerin doğuşunu simgeledi.

Haber: Abdurrahman REYHANLI