Çok Yönlü Yazar Halide Edip Adıvar

Metin MERCİMEK

“Ben bu bayrağın altında doğmuş bir Türk kadınıyım. Burada yaşadım, burada öleceğim."

Halide Edip ADIVAR

1884 tarihinde İstanbul'da dünyaya gelen yazar, siyasetçi, akademisyen, öğretmen Halide Edip Adıvar, çok yönlü Türk Kadını ya da Halide Onbaşı diye bilinir. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte yazarlığa adım atan Halide Edip hem Meşrutiyet dönemimde hem de Cumhuriyet döneminde Türk Edebiyatı'nın en çok eser veren bir yazarımızdır. Ortaya koymuş olduğu 21 roman, 4 hikaye kitabı, 2 tiyatro eseri ve çeşitli incelemeler yapmıştır.

Halide Edip Adıvar'ın çocukluk günlerine bir göz attığımız zaman, onun meraklı, gözlemci ve korkusuz bir çocuk olduğunu görmekteyiz. İstanbul Üsküdar'da geçirdiği yıllarda Karagöz oyunları, karnavallar, papatya tarlaları, çayırlar ve konaklar, onu çok etkilemişti. Üsküdar'ın çok dilli ve çok kültürlü yaşamının yanı sıra, onu çok korkutan ve yıllarca aklında yer tutan bir felakete tanık olur. İşte bu felaket 1894 tarihinde şehri altüst eden büyük zelzele olayıdır. Bu konu da felaketi kaleme alan yazılı anıları da mevcuttur.

Halide Edip Adıvar'ın çocukluk dönemi sona erdikten sonra, onun birçok konularda ilerleme kaydettiğini görmekteyiz. Özellikle Milli Mücadele günlerinde neler yapmıştır? Halide Edip, İstanbul'un işgalinde halkı harekete geçirmek için büyük bir mücadele vermiştir. İşte o milli mücadelenin kadın kahramanlarından biri olarak tarihe geçmiştir. Ayrıca önemli bir tarafı da, gazetecilik ve basın yayın dünyasının öncü isimlerinden olması ve de Anadolu Ajansı'nın kurulmasında önemli rol oynamasıdır.

Yazar, akademisyen, öğretmen, milletvekili, Milli Mücadele kahramanı Halide Edip Adıvar'ın bir de entelektüel kimliğe sahip olma yönünün olmasıdır. Bir taraftan Livardeli adlı eski bir operacıdan şan dersi, bir taraftan da Şükrü Efendi'den Arapça ve diğer taraftan da İngiliz bir hanımdan İngilizce dersi almıştır. Ancak onu en çok etkileyen hocası Doktor Rıza Tevfik olmuş. Şöyle ki, derse geldiği gecelerde evlerinde konuk olan Rıza Tevfik için Halide Edip, bakınız neler söylüyor: "Fakat bütün bunlar bana yepyeni bir dünya pencereleri açtı. Ben, güneşi de yağmuru da içine alan işlenmiş toprak gibi, hocamın zengin hafızasının bütün servetini içime sindirmeye çalışıyordum. O da, o zaman yazmaya çalıştığım küçük küçük şeyleri okur, beğenir ve beni bu yolda teşvik ederdi." diye anlatmıştır.

Diğer taraftan edebiyatımızı çok anlamlı bir yere oturtturmuştur. Bunlardan biri, fikir dünyası ile edebi dünyayı birbiriyle harmanlamıştır. Yine İstanbul Üniversitesi İngiliz Filolojisi Kürsü Başkanlığı'nı sürdürmek suretiyle akademisyen yönünü de öne çıkarmış. Böylece birçok sıfatı tek bir sıfata sığdırmış ve 1950 yılında milletvekili seçilerek TBMM'nde görev almıştır. Onun tarihteki yeri her zaman dolu olarak geçmiştir.

İşte çeşitli bilimsel girişimleriyle çok yönlü Türk kadını Unvanını taşıyan yazar, akademisyen, milletvekili, öğretmen Halide Edip Adıvar'ı rahmetle anıyor ve ünlü Türk kadınlarının bir başka güzelliğinde yeniden buluşalım diyorum.